Als vaste kijker van de ARD Sportschau hoopt Gertjan Verbeek ooit in Duitsland te werken. Die wens komt uit. Grof gezegd is hij tussen oktober 2013 en juli 2017 actief bij de voetbalgekke oosterburen. Zijn verblijf in de Bundesliga bij 1. FC Nürnberg is een kort leven beschoren, een dikke zes maanden. Bij VfL Bochum, in de Tweede Bundesliga, staat hij langer aan het roer, bijna drie seizoenen. In de Ruhrpott werkt hij intensief samen met technisch directeur Christian Hochstätter. ‘We denken precies hetzelfde over voetbal: op een Nederlandse manier.’
Tot en met zondag 14 maart lichten we alle boeken uit die zijn genomineerd voor de verkiezing van Voetbalboek van het Jaar 2020. Vandaag: ‘Gertjan Verbeek: recht voor zijn raap’ van Eddy van der Leij‘. Een fragment:
De reis gaat naar Korschenbroich, een slaapstadje in de periferie van Mönchengladbach, op een kleine vijftig kilometer van Roermond. Gastheer Christian Hochstätter ontvangt zijn gasten volgens goede Duitse traditie met Kaffee und Küchen. Hij, tweevoudig international van Die Mannschaft, is oprecht blij Verbeek te zien en te spreken. De twee kunnen, qua karakter en visie, met gemak zielsverwanten worden genoemd. ‘En toch heb je me uiteindelijk moeten ontslaan’, gromt Verbeek. ‘Dat klopt, maar een paar maanden later lag ik er zelf ook uit’, lacht Hochstätter als de spreekwoordelijke boer met kiespijn.
1. FC Nürnberg
In oktober 2013, een maand na zijn ontslag bij AZ, meldt 1. FC Nürnberg zich bij hem, traditieclub uit de Bundesliga. De ogen van Gertjan Verbeek flikkeren. ‘Werken in de Bundesliga, dat leek me wel iets. Om het niveau, de beleving, de entourage, de faciliteiten.’ Onwillekeurig denkt hij aan de ARD Sportschau. En hoe het leven kan lopen. ‘Ik ben een verre van sentimenteel type, maar dat leek me toch wel een mooi vooruitzicht. Dat ik nu zelf, als trainer van een Bundesliga-club, op zaterdag vanaf 18.00 uur te volgen zou zijn.’
De opdracht is complex. Der Club, zoals 1. FC Nürnberg in de volksmond heet, zoekt al na negen wedstrijden een nieuwe trainer. Vijf luttele puntjes, geen enkele overwinning: het zijn de kale en ontnuchterende feiten. Oefenmeester Michael Wiesinger is te licht bevonden. Te zacht van karakter. De club gaat voor een draufgänger, een trainer die de boel wakker schudt. Verbeek dus. In de pers snelt zijn imago hem, aangedikt, vooruit. 1. FC Nürnberg haalt Rambo binnen, zo heet het, een harter Hund, uit de categorie-Huub Stevens. Verbeek trekt zich niets aan van de gebruikelijke stereotypen en gaat vol goede moed aan de slag.
Hochstätter: ‘Je had een relatief jonge spelersgroep. Om dan tegen degradatie te moeten vechten, met de druk die daarbij komt kijken, bij een grote club als Nürnberg, dat was nogal een uitdaging. Zeker omdat je nieuw was in de Bundesliga.’ Verbeek: ‘Het was voor mij inderdaad even aftasten. Ik kwam middenin het seizoen binnen, dan kun je niet alles zomaar op zijn kop zetten, in een voor mij vreemde omgeving.’
Wel brengt hij vrij snel personele veranderingen aan. Hij slachtoffert de Argentijnse back Javier Pinola, nota bene publiekslieveling, en geeft jeugdspelers de kans. In de aanval verlost hij spits Josip Drmic van diens positie als bankzitter. De Zwitser betaalt hem in de loop van het seizoen terug met klinkende munt, door tien keer te scoren.
Speelwijze
Het inslijpen van de nieuwe speelwijze is prioriteit nummer één. ‘En dan vooral het doordringen van de spelers dat we agressief en actief voetbal moesten gaan spelen. Volgens een duidelijk patroon. Er zat weinig vertrouwen in de ploeg, maar met angsthazerij zouden we niet zo snel winnen.’ Verbeek debuteert veelbelovend, met gelijkspelletjes in Stuttgart (1-1) en Frankfurt (1-1), krijgt een paar keer op zijn lazer, maar wekt vertrouwen met zeges op Hoffenheim (4-0) en Hertha BSC (3-1).
Met zijn aanvallende speelwijze krijgt hij een positieve pers, al wil het degradatiespook niet wijken. In Bochum noteert Hochstätter de naam van de Nederlander steeds nadrukkelijker in zijn fictieve notitieblokje. ‘Je bleef vasthouden aan je spelopvatting. Alleen had je de pech dat drie belangrijke spelers met blessures uitvielen. Dat scheelde nogal wat. Ik keek daar doorheen, maar dat lukt niet iedereen. Zeker niet als de degradatiestress groot is.’
Na de even turbulente als cruciale uitwedstrijd tegen SC Freiburg, 3-2 verlies, zorgt Gertjan Verbeek voor een unicum in de Bundesliga: hij boycot de persconferentie, uit onvrede met het gedrag van Freiburg-trainer Christian Streich. ‘De manier waarop hij tijdens de wedstrijd tegen mij tekeer ging’, verklaart Verbeek, ‘was brutaal, schaamteloos en respectloos. Ik ben langs de lijn ook geen lieverdje, maar dit sloeg alles.’ Streich staat in Duitsland bekend als een innemend mens, zolang hij buiten de invloedsfeer van een voetbalwedstrijd verkeert.
Daarbinnen transformeert hij tot een doorgeslagen dorpsidioot. Duitse trainers nemen de uitspattingen van Streich met een korreltje zout, Verbeek niet. Na afloop zegt hij, bij wijze van individueel statement: ‘Het is hier in Freiburg lastig winnen tegen twaalf man.’ Met die twaalfde man bedoelt hij Streich, maar de Duitse voetbalbond denkt dat hij het over de scheidsrechter heeft. En legt hem een boete op van 5000 euro. ‘Kritiek op de scheidsrechter is in Duitsland not done. Maar ik had het dus over Streich. Zoals ik het zei, leek het inderdaad alsof ik het over de scheids had. Ik had begrip voor die boete.’
Visie
Het zijn de weken dat de spanning in Nürnberg het kookpunt nadert. Verbeek pakt meer punten dan zijn voorganger (0,91 tegen 0,56 per wedstrijd), maar hij balanceert op een flinterdun koord. ‘Toch was het vertrouwen in mijn werkwijze er wel’, zegt Verbeek. ‘Een paar dagen voor de thuiswedstrijd tegen Bayer Leverkusen, op de 31ste speeldag, gaf technisch directeur Martin Bader aan dat hij me ook graag bij degradatie voor de club wilde behouden. Ze hadden een aangepast contract voor ogen. Een mooie geste, vond ik.’ Hochstätter: ‘Als ik niet wist hoe het is afgelopen, zou je dat als een vertrouwenwekkend signaal van de clubleiding kunnen zien. Je zou eruit kunnen opmaken dat ze verder kijken dan resultaten, naar visie en processen.’
Niets is minder waar. De wedstrijd tegen Bayer Leverkusen blijkt voor Verbeek de laatste te zijn als chef-trainer van 1. FC Nürnberg. De thuisclub speelt vol op de winst, maar wordt in slotfase door de Champions League-pretendent weggecounterd (1-4). De volgende ochtend heeft Verbeek een onderhoud met Bader. ‘Hij vroeg me waarom ik geen straftraining gaf. Ik zei: hoezo? We hebben goed gespeeld, ik kan die jongens niets kwalijk nemen.’
Hochstätter: ‘Bader wilde kennelijk dat je voor de bühne een signaal afgaf.’ Verbeek: ‘Dan was hij bij mij aan het verkeerde adres. Ik doe niets voor de bühne, niets. Hij vroeg ook waarom ik de jongens vrij gaf, maar ik had die dag individuele trainingen op het programma staan. En hij drong erop aan om in trainingskamp te gaan, waarop ik aangaf dat niet te zien zitten, omdat er al genoeg druk op de groep zat.’
Ontslag
Een dag later reist Gertjan Verbeek voor een bruiloft af naar Nederland. Het mes is nauwelijks in de bruidstaart gezet, of de zaktelefoon gaat over. Het is Bader. ‘Het was einde verhaal, vertelde hij. Ze hadden niet meer het vertrouwen dat ik de zaak kon kantelen. Dat had ik te accepteren, al was het vreemd dat ze een paar dagen eerder nog met me wilden verlengen.’ Verbeek wikkelt de formaliteiten af en ziet dat 1. FC Nürnberg onder beloftentrainer Roger Prinzen uit de laatste drie wedstrijden geen enkel punt haalt.
‘Terwijl één punt achteraf genoeg was geweest om directe degradatie te voorkomen. Ik zeg niet dat ik dat punt wel had gepakt, maar paniekvoetbal is nooit goed, zeker niet in de absolute slotfase van de competitie.’ Hochstätter: ‘Het belangrijkste is dat er chemie tussen spelers en trainer is.’ Verbeek: ‘Klopt. Maar dat idee had ik zeker wel.’
Ondanks de degradatie verdient Verbeek geld voor 1. FC Nürnberg. Spelers die onder hem de kans krijgen, worden voor mooie afkoopsommen verkocht. Bayer Leverkusen tikt bijna zeven miljoen euro af voor
Josip Drmic, Hiroshi Kiyotake vertrekt voor 4,3 miljoen euro naar Hannover’96, Daniel Ginczek (2,5 miljoen) en Adam Hlousek (1,5 miljoen) gaan naar VfB Stuttgart, Timothy Chandler voor een miljoen naar Eintracht Frankfurt en Marvin Plattenhardt voor een half miljoen naar Hertha BSC. ‘Niet slecht voor zes maanden werk’, lacht Verbeek. ‘Ook dit inkomstenplaatje sloeg ik op in mijn achterhoofd’, zegt Hochstätter. Het Bundesliga-avontuur van Verbeek zit er na ruim zes maanden op.
‘Ik heb bewust een groot risico genomen door in te stappen bij een degradatiekandidaat. Maar je moet soms iets durven. Dat het niet gelukt is: het zij zo. De ervaring was mooi.’ Hochstätter: ‘Het heeft je ook iets positiefs gebracht. Als ik je niet met Nürnberg had zien voetballen, hadden we nooit samen bij Bochum gewerkt.’
Stemmen
De verkiezing Voetbalboek van het Jaar is een publieksprijs. Een deskundige Staantribune-jury heeft vijftien boeken geselecteerd waarop je kunt stemmen. Stemmen kan hier!
Gertjan Verbeek: Recht voor zijn raap is geschreven door Eddy van der Leij. Het boek is onder meer verkrijgbaar bij Bol.com.
