Zeg Anfield en iedere voetbalsupporter heeft er meteen een beeld bij. Het is een van de plekken waar iedere fan wel een keertje in zijn leven geweest wil zijn. Het kan zo in het rijtje met Old Trafford, Camp Nou, Santiago Bernabéu, San Siro en het Westfalenstadion. Dat zijn eigenlijk de Grote Zes in Europa.
Ik moet eerlijk zeggen dat ik de eerste keer niet onder de indruk was van Anfield. Het stadion kwam heel klein over. Veel beton ook en daardoor geen feestje voor het oog. Sinds de nieuwe hoofdtribune klaar is, is mijn mening totaal veranderd. Het is de mooiste nieuwe tribune die ik ken. Een gigant die hoog boven de omgeving uittorent. Het moet frustrerend zijn voor Evertonians die de tribune zien liggen vanuit hun eigen stadion. Die frustratie zullen ook enkele (oud-)buurtbewoners hebben.
De wijk Anfield
De wijk Anfield is jarenlang verpauperd en daar heeft de club een grote rol in gespeeld. Liverpool kocht huizen op achter de hoofdtribune om ze daarna dicht te timmeren. Het gevolg was een onleefbare buurt. Pas sinds de verbouwing knapt de hele buurt weer wat op en lijkt het niet meer alsof je in Aleppo rondloopt. De eerste dat ik bij Anfield was, leek het inderdaad op Syrië. Normaal zie je op tv alleen het stadion en niet de omgeving waarin het ligt. Die zag ik nu voor het eerst. Wat een teringzooi. Samen met een paar vinckmaten waren we bij Anfield op een zondag zonder wedstrijd, maar zelfs dan verwacht je nog wel wat mensen op straat. Niet in Anfield. Het leek wel een spookstad.
De huizen in Lothair Road achter de hoofdtribune waren bijna allemaal afgesloten met ijzeren platen. Ondanks dat er niemand te zien was, hing er toch een nare sfeer. Het stadion kwamen we niet in, in tegenstelling tot Goodison Park, waar een bewaker ons wat foto’s liet maken, maar de buitenkant viel ons allemaal flink tegen. Was dit nu het legendarische Anfield?
Waar ik binnen enkele maanden een wedstrijd zag op Goodison, was het pas vier jaar later dat ik een thuiswedstrijd van Liverpool zag. Het had voor mij totaal geen haast, ondanks dat ik meer met Liverpool dan met Everton heb. Liverpool – Stoke City was mijn debuut op Anfield.
Eenmaal binnen was ik nog steeds niet echt onder de indruk, maar dat veranderde toen de wedstrijd begon. Het was een normale competitiewedstrijd op een woensdagavond, dus er waren weinig toeristen. Stoke had een luidruchtig uitvak meegenomen en ik zat op The Kop. Waar ik vooraf weinig verwachtingen had, was het toch wel indrukwekkend. Liverpool won met 4-0 en The Kop vierde feest.
The Kop
Met The Kop heb ik meteen de beroemdste tribune van Engeland genoemd. Misschien wel van de wereld. De eerste versie van deze tribune werd gebouwd in 1906, net nadat Liverpool voor de tweede keer landskampioen was geworden. De bijnaam Spion Kop werd geïntroduceerd door sportjournalist Ernest Edwards. Hij vond de bijnaam erg passend, omdat tijdens de slag om de Spion Kop in Zuid-Afrika veel Britten waren gestorven in de strijd tegen de Boeren. Een behoorlijk deel daarvan was afkomstig uit Liverpool.
Edwards vond de hoge heuvel met aarde in Anfield lijken op die in Zuid-Afrika en in zijn artikel over de opening van de tribune schreef hij te hopen dat de bijnaam zou blijven hangen. Dat gebeurde. Sterker nog: de bijnaam werd in 1928 de officiële naam van de tribune waar sindsdien altijd de fanatiekste supporters van Liverpool staan. De jaren erop kregen veel stadions een Kop en ook daar is het vaak de plek waar het meeste geluid vandaan komt.
The Kop van Anfield was meer dan een tribune voor veel supporters. Zo ook voor Pete, die in de jaren zeventig, tachtig en negentig op de staantribune stond. Op de website This is Anfield schreef hij een eerbetoon aan The Kop. “Mijn eerste keer op The Kop was een ontgroening. Je had zelfvertrouwen nodig om je plaats op te eisen. Ik stond het liefst in het midden achter een crush barrier. Soms kreeg ik dan een hele hoop mensen tegen mij aan, maar doordat ik vrij groot ben kon ik mij altijd handhaven. Maar de solidariteit was heel groot op de tribune.”
Regelmatig zag je een gele rivier naar beneden lopen
Verloren schoen
“Ik herinner mij dat wij een doelpunt maakten en ik tijdens het juichen een schoen verloor. Even later schreeuwde iemand van beneden naar boven dat hij een schoen had gevonden. Ik riep terug dat die van mij was en de schoen werd weer naar boven gebracht. Uiteindelijk kreeg ik hem terug, alleen rook de schoen enorm naar pis. Op The Kop was het namelijk normaal om gewoon te plassen waar je stond. Het was zo vol dat je amper kon bewegen. Regelmatig zag je een gele rivier naar beneden lopen.”
“Op The Kop zorgde men voor elkaar. Het was eigenlijk een kleine gemeenschap. Een keer had ik teveel gedronken en viel ik na de wedstrijd op de grond. Meteen stopten de mensen achter en naast mij en vormden een beschermingsmuur. Er werd ook geschreeuwd dat iemand was gevallen en mensen moesten opletten. De bescherming bleef totdat ik weer opstond. Het was zo vol op The Kop dat soms weleens mensen flauwvielen. Die werden dan ook de hoofden van supporters naar boven gecrowdsurft totdat ze bij de EHBO uitkwamen.”
Humor
Niet alleen had The Kop een sociale kant, ook de humor op de tribune was befaamd. Pete: “Liverpool speelde tegen Leicester City en daar stond Peter Shilton op doel. Dat was de grote concurrent voor een plek in het Engelse elftal van Ray Clemence, onze doelman. Shilton had vlak ervoor een grote blunder gemaakt tegen Polen en toen hij onze kant op kwam, werd ineens een Pools nummer gezongen door iemand. Dat werd langzaam overgenomen door de hele tribune en Shilton raakte helemaal van slag.
Keepers hadden het sowieso lastig als ze The Kop in hun rug hadden. Zo had Everton Gordon West op doel staan en hij werd door ons Mae West genoemd, naar de Amerikaanse actrice. Op een bepaald moment liep iemand het veld op met een vrouwenhandtasje en gaf dat aan West met de boodschap: “Deze is voor jou, Mae West.” Gordon West kon er wel mee lachen en nam het in ontvangst.”
Gezang
Behalve de solidariteit en de humor stond The Kop ook bekend om haar gezang, iets wat voorheen vooral bij rugby werd gedaan. Het You’ll Never Walk Alone is wereldberoemd natuurlijk. Volgens Pete waren in de jaren zestig vooral popliedjes populair. “Er werden vooral liedjes van The Beatles gezongen. Het is bijna niet te geloven dat het vaak begon met één supporter die wat zong en dat werd langzaam overgenomen totdat de hele Kop meedeed. Het was dan ook net of de hele tribune één persoon werd. Vanaf het veld en de andere tribunes moet dat een machtig gezicht zijn geweest.
Het meest indrukwekkend was dat tijdens avondwedstrijden. Dan leek het nog wat harder te gaan. Die wedstrijden waren sowieso bijzonder. Zeker als het winter en mistig was. Soms kon je dan de overkant niet eens zien. Nu zou het meteen worden afgelast, maar destijds werd gewoon gespeeld. Het was soms zo mistig dat je moest afgaan op het gejuich of aan de andere kant gescoord was. Maar dat kon ook misleidend zijn. Zo werd een keer voor The Kop gescoord en natuurlijk volgde hard gejuich. Op de Anfield Road Stand dachten de supporters dat Liverpool had gescoord. Dat was ook zo, maar die werd afgekeurd. Alleen hadden zij daar geen idee van en het duurde even voordat het daar ook bekend was.”
Het einde van de oude Kop
In 1994 was het over voor de oude Kop. Tegen Norwich City was het voor het laatst een staantribune. The Farm-zanger Peter Hooton was erbij. “De laatste dag van The Kop was eigenlijk een grote anticlimax. Jarenlang had ik op de tribune gestaan en geweldige comebacks, schitterende overwinningen en pijnlijke nederlagen gezien. Een 0-1 nederlaag tegen Norwich City was een vreemd einde. De hele sfeer die dag was apart. Al een uur voor de wedstrijd stond The Kop vol en eigenlijk kon niemand geloven dat dit echt het einde was van de befaamde staantribune.
Op de tribune was het as van duizenden supporters uitgestrooid. Eigenlijk zou het niet gesloopt mogen worden, was het gevoel. Na de wedstrijd wilde ook niemand vertrekken. De meeste supporters bleven hangen totdat John Garner, een goede vriend van mij, een bal tevoorschijn toverde. Hij had die speciaal meegenomen voor dit moment. Hij liep het veld op naar de middellijn. Daarna dribbelde hij richting ons en maakte een doelpunt. Het laatste voor de ogen van de oude Kop. Wij juichten. Gek genoeg zorgde die actie ervoor dat iedereen het af kon sluiten. Dat doelpunt was een mooi afscheid.”
Verbouwingen
De sloop van The Kop is een van de vele verbouwingen geweest van het stadion dat in 1884 werd geopend. De eerste wedstrijd die in de ground werd gespeeld was Everton tegen Earlestown. De Toffees wonnen met 5-0. Vijf jaar later volgde de eerste interland: Engeland – Ierland. In 1891 vierde Everton hun eerste kampioenschap op Anfield. Zoals eerder gemeld vertrok Everton en liet John Houlding zijn nieuwe club Liverpool er spelen. In 1895 werd de befaamde architect Archibald Leitch ingehuurd om een hoofdtribune te ontwerpen. Uiteraard had die een mooie gable, het kenmerk van een echte Leitch. De Anfield Road Stand verscheen in 1903 en The Kop dus in 1906. Zo werd het een indrukkend stadion, al stond Goodison Park destijds hoger in aanzien.
In 1928 volgde de eerste verbouwing van The Kop. De tribune kreeg een dak en werd opgehoogd zodat er dertigduizend man op konden, een hogere capaciteit dan veel Engelse stadions in totaal hadden. Gek genoeg werd niet Archibald Leitch gevraagd, maar de lokale architect Joseph Watson Cabré die vooral huizen en kerken ontwierp. Het bleek geen gelukkig keuze, want door zijn veranderingen werd The Kop een onveilige staantribune. Iedere wedstrijd kwamen mensen ongelukkig ten val en door de aanpassingen kon je het wel vergeten om je plek te verlaten.
Dankzij het nieuwe ontwerp ontstonden ook de beruchte gele rivieren waar Pete het over had. In 1994 volgde de voorlopig laatste verbouwing en eerlijkheid gebied te zeggen dat ik niet echt onder de indruk ben van de huidige Kop. Zeker niet als de tribune leeg is. Er kunnen 12.390 mensen zitten, maar het lijkt veel kleiner. The Kop van Sheffield Wednesday is bijvoorbeeld veel indrukwekkender.
Aankleding rondom het stadion
Wat mij bij Anfield heel erg bevalt, is de aankleding rondom het stadion. Het Hillsborough Memorial is een monument dat iedere voetballiefhebber eens gezien moet hebben. Ook is er een gedenksteen voor het Heizel-drama. Verder staat voor The Kop een standbeeld van Bill Shankly en heb je de prachtige Shankly en Paisley Gates. Dat soort dingen geven een stadion smoel. Dat geldt ook voor de mast van de SS Great Eastern die op de hoek staat van The Kop en de Kenny Dalglish Stand.
De Great Eastern was ten tijde van de tewaterlating in 1858 het grootste schip dat ooit was gebouwd. Het werd geen succes. Al tijdens de eerste vaart vond een explosie plaats en moest het schip gerepareerd worden. Uiteindelijk eindigde de Great Eastern als een muziekhal en drijvende reclamezuil. In 1889 werd het schip ontmanteld in Birkenhead aan de overkant van de Mersey. De belangrijkste spullen werden geveild en mensen konden het ijzer kopen, maar in de grote vlaggenmast had niemand interesse. Pas in 1906, toen The Kop werd geopend, kwam een van de bestuursleden van Liverpool met het idee om een grote vlaggenmast naast de tribune te zetten. Hij kocht de mast van de Great Eastern die per boot en eenmaal aan land door vier paarden naar Anfield werd gebracht.
Bijna-verhuizing
En 112 jaar later staat het er nog altijd met een Liverpool-vlag fier in de top. Het is een hoog ding en eigenlijk is de mast nog veel langer, want hij zit metersdiep in de grond. Vanaf 2002 is Liverpool een hele tijd bezig geweest om Anfield te verlaten. Zelfs de locatie was al gevonden: 270 meter verderop in Stanley Park. De gemeente wilde graag dat ook Everton in het stadion ging spelen, maar dat zagen beide clubs niet zitten. In 2004 kreeg de club toestemming om te bouwen en twee jaar later werd een huuroverkomst voor 999 jaar getekend tussen de gemeente en de voetbalclub.
Waarschijnlijk had de club er nu gespeeld als de Amerikaanse boeven George Gillett en Tom Hicks de club niet hadden gekocht. Volgens hen zou het Stanley Park Stadium in 2011 worden geopend, maar de eerste steen is nooit gelegd. Nadat John W. Henry de club overnam, verdween het verhuisplan in de prullenbak. Bij Boston Red Sox had Henry het historische Fenway Park laten renoveren en dat plan had hij ook met Anfield. De eerste fase was een nieuwe Main Stand en die staat er sinds 2016.
Het is een indrukwekkend bouwwerk. Vanaf veel plekken in de stad kun je het zien liggen en als je er voor staat, zie je pas hoe groot het is. Er zijn 1.800.000 bakstenen, vijftigduizend ton staal en genoeg beton om dertig olympische zwembaden mee te vullen in verwerkt.
Favoriet
Goodison blijft mijn favoriete stadion in Merseyside, maar Anfield heeft sinds de verbouwing ook wel wat. De club is nog niet klaar, want de volgende tribune die verbouwd gaat worden is de Anfield Road End. Persoonlijk vind ik dat een gekke keuze en zou ik voor The Kop gaan. Achter die tribune ligt nu het meeste land braak en voor de weg die ertussen ligt is wel een oplossing te verzinnen. Bijvoorbeeld zoals Atlético Madrid ook deed in hun oude stadion met een tribune over de snelweg. Als ik Liverpool was zou ik The Kop flink vergroten en er net zo’n gigantisch ding als de Gelbe Wand van Borussia Dortmund van maken.
Staanplekken liggen heel gevoelig in Liverpool vanwege het Hillsborough-drama, maar hoe mooi zou het zijn om daar safe standing van te maken. Met lage toegangsprijzen, zodat de lokale jeugd eindelijk weer eens naar Liverpool kan. Maar ik weet ook wel dat de club dat helaas nooit gaat doen.
Dit is een hoofdstuk uit Voetbalstad Liverpool. Dit boek van Engeland-kenner Joris van de Wier is te bestellen in de Staantribune Webshop, nu zonder verzendkosten! NB: nog minder dan 40 exemplaren op voorraad. Er komt géén herdruk.
