“Bathgate? But where are you really from?” Het is een vraag die ik vaak van Schotten krijg, nadat ik antwoord heb gegeven op de vraag waar ik vandaan kom. Dankzij mijn Louis van Gaal-Engels weten ze namelijk binnen een paar seconden dat ik niet geboren ben in West Lothian. Toch voelt Bathgate, de stad van het plaatselijke Bathgate Thistle, na zes jaar wel aan als thuis.
In het seizoen waarin ik een dozijn clubs in West Lothian bezoek is er daarom maar één logische plek om te starten: Bathgate, mijn geadopteerde woonplaats. En ik heb mazzel, want Bathgate Thistle organiseert een toernooi in het eerste weekend van juli. De strijd om de derde plek in het Jim Walker Memorial Tournament is daarom de aftrap van deze serie.
Bathgate
Mijn eerste vier jaar als allochtoon woonde ik in Edinburgh, een geweldige stad. Maar doordat het zo toeristisch is, voelde het nooit echt authentiek Schots aan. Toch hadden mijn vriendin Kirsty en ik de stad nooit verlaten als het was gelukt om een betaalbare woning te huren. Dat is in Edinburgh onmogelijk, behalve als je in een vuige buitenwijk vol met junkies gaat wonen.
Dat spreekt niet echt aan en daardoor gingen we in de omgeving zoeken. Aangezien we beiden geen auto hadden, moest de nieuwe woonplaats een treinstation hebben met een goede verbinding naar Edinburgh en Glasgow. Linlithgow was een optie en Livingston, maar uiteindelijk kwamen we in Bathgate terecht, een plaats zo’n dertig kilometer ten westen van Edinburgh, waar we allebei geen binding mee hadden.
Marginale dingen
Ik heb op veel plekken gewoond, dus mij maakte het weinig uit waar mijn bed staat, maar voor Edinburgher Kirsty was het even wennen om niet meer in haar stad te wonen. Maar al snel vonden we onze draai. Het is de tweede stad van de provincie en heeft veel kroegen, winkels en restaurants. We waren dus niet helemaal van de buitenwereld afgesneden.
In Bathgate is het niet vaak Couckenbak, al gebeuren er wel eens marginale dingen. Zo schoot een mafkees in onze buurt iemand neer met een kruisboog en werd iemand gearresteerd die in Twig (de lokale nachtclub) midden op de dansvloer tegen mensen aan ging pissen. Die nachtclub heeft corona overigens niet overleefd. Zonde, want het was een legendarische tent, die er vanbuiten uitziet als een bunker langs de Atlantikwall.
Small town, BIG history
Als je Bathgate binnenrijdt, zie je tegenwoordig een bord met daarop de welkomtekst: ‘Welcome to Bathgate – since 1160 – small town BIG history’. De trots van de stad was ooit het Bathgate Castle, maar daar is niets meer van over. Het is gesloopt en vervangen door een golfbaan. Daardoor is vandaag de dag dé claim to fame van Bathgate een stokoud fossiel.
Het gaat om Westlothiana lizziae, liefkozend Lizzy genoemd. Dit fossiel is rond de 345 miljoen jaar oud en kan zomaar het oudste reptiel zijn dat ooit gevonden is, al zijn wetenschappers het niet helemaal eens of Lizzy wel een reptiel is of een voorloper daarvan. Lizzy werd in 1984 per toeval ontdekt in de East Kirkton Quarry, een oude kalksteengroeve op een steenworp afstand van mijn huidige huis.
Bathgate Hills
Wat ook vlakbij is, zijn de Bathgate Hills. Ooit lag Bathgate rond de evenaar en toen ging het hier helemaal los met vulkanen en aardbevingen. Dat heeft voor een bijzonder landschap gezorgd met heuvels en veel groen. Cairnpapple Hill, het hoogste punt van West Lothian (312 meter boven zeeniveau), kun je hier ook vinden. Deze heuvel deed in de prehistorie dienst als begraafplaats. Als je bovenop Cairnpapple Hill staat kun je heel West Lothian, het Kingdom of Fife, de Forth en de befaamde drie bruggen over diezelfde rivier zien. Voor 7,50 mag je ook de grafkelder even in.
Op papier zijn de Bathgate Hills een toeristische trekpleister, maar de realiteit is anders. Ik zie wel eens mensen met hun hond lopen en wielrenners rondrijden die denken dat ze Mathieu van der Poel zijn, maar voor de rest is het heel rustig. Mensen gaan liever naar de Highlands of Loch Lomond, terwijl het hier ook heel Instagrammable is.
Schalieolie en profvoetbal
De Bathgate Hills zijn niet alleen aan de buitenkant aantrekkelijk, maar ook vanbinnen. In 1606 wordt zilver ontdekt. Het is niet het enige dat hier in de grond zit. Later worden ook steenkool, ijzererts en schalieolie gevonden. Vooral dat laatste is een grote ontdekking. De lokale scheikundige James Young ontdekt hoe hij van schalieolie paraffine kan maken en dat zorgt ervoor dat Bathgate de eerste plek ter wereld is waar een commerciële oliefabriek staat.
Door al het werk dat hier te vinden is, trekt Bathgate veel immigranten aan. Die moeten vermaakt worden en de voetbalclubs schieten als paddenstoelen uit de grond. Twee van die clubs – Bathgate Athletic en Bathgate Rovers – fuseren in 1893 en Bathgate Football Club (zeer originele naam) is geboren. Het doel van deze fusie is om een sterke club in de stad te hebben die in de Schotse Football League kan spelen.
Bathgate FC
In 1902 verhuist de club naar Mill Park, waar tegenwoordig een woonwijk staat en alleen nog enkele muurtjes van overeind staan. In 1921 wordt Bathgate FC uitgenodigd om in de Second Division te komen spelen en heeft Bathgate eindelijk profvoetbal binnen de stadsgrenzen. Het leeft, want een wedstijd tegen Falkirk trekt maar liefst tienduizend toeschouwers. Het kan niet anders of Bathgate FC gaat promoveren naar het hoogste niveau, is de verwachting.
Drie jaar later wordt het derde in de competitie en mist Bathgate FC op een haar na promotie. Het had niet veel gescheeld of Celtic en Rangers waren naar Mill Park gekomen. Dat zal nooit gebeuren, want door de goedkopere importolie uit de Verenigde Staten stort de lokale industrie in 1926 helemaal in elkaar. Bathgate FC verdwijnt in het seizoen 1928-1929. Het heeft zoveel financiële problemen dat het niet eens het seizoen kan afmaken en de club trekt zich na 28 wedstrijden terug uit het profvoetbal.
Bathgate Thistle
Bathgate FC gaat verder als amateurclub, maar eind jaren dertig is ook dat einde verhaal. In het gat springt Bathgate Thistle, dat in Creamery Park (zo genoemd omdat het naast een zuivelfabriek ligt) een aardige ground heeft. De club komt uit in de Junior Leagues, dat – ondanks de naam – niets met kinderen te maken heeft. Het is een parallelle voetbalbond waar de meeste non-Leagueclubs uit Glasgow en mijnwerkersdorpen in uitkomen. Het voetbal is hard en de betalingen zijn pikzwart.
Derby’s tegen de clubs uit buurdorpen als Armadale en Whitburn trekken veel volk, maar qua successen blijft Bathgate Thistle ver achter bij deze club. Halverwege de jaren nul keert het tij. Ex-speler Willie Hill is na zijn voetbalcarrière vastgoedmiljonair geworden en steekt een deel van zijn geld in de club. In een kampioenschap is hij niet zo geïnteresseerd, want in de Junior League telt maar één ding: de Junior Cup.
Ex-profspelers
Er worden een hoop ex-profspelers aangetrokken door Hill en dat leverde meteen resultaat op. In 2006 staat Bathgate Thistle op het punt om vijf prijzen te pakken. De Jags hebben nog maar één puntje nodig om kampioen te worden, staan in de finale van de Junior Cup en in de halve finales van drie andere bekertoernooien. Het schema is moordend. Bathgate Thistle moet een paar weken op rij op zaterdag, maandag, woensdag en vrijdag spelen.
In de competitie wordt daarom een B-elftal opgesteld, dat steeds verliest. Bathgate Thistle grijpt naast de titel en verliest even later de finale van de Junior Cup van Auchinleck Talbot. Ook geen van de andere drie bekers wordt gepakt en in plaats van vijf prijzen eindigen de Jags met lege handen.
Bathgate’s Kwartiertje
Twee jaar later komt er een herkansing in de finale van de Junior Cup. Ditmaal is Cumnock Juniors de tegenstander, uitgerekend de aartsrivaal van Auchinleck Talbot waar het eerder tegen misliep. Weer lijkt Bathgate Thistle mis te grijpen als het een kwartier voor tijd met 1-0 achterstaat. Daarna volgt het Bathgate’s Kwartiertje en winnen de Jags alsnog met 2-1. Couckenbak in Bathgate.
Het beslissende doelpunt wordt gemaakt door Paul McGrillen, die in 1991 de Schotse beker heeft gewonnen met Motherwell en in 1998 de Challenge Cup met Falkirk. Daarmee volbrengt hij een bijna unieke triple van gewonnen bekers. Een jaar later is hij overleden. McGrillen verhangt zichzelf thuis, omdat hij het leven met de demonen in zijn hoofd niet meer aankan.
Voor Hill is het na het winnen van de Junior Cup wel klaar in Bathgate. Hij vertrekt en de Jags zakken weer af naar hun natuurlijk positie en dat is die van een also-ran in West Lothian. Het blijft gek dat de qua inwoners tweede stad van West Lothian zo weinig succes heeft. Ik ga regelmatig bij Bathgate Thistle kijken, maar veel volk komt er niet. Zeker niet als ik het vergelijk met de buren uit Whitburn en Armadale.
Jim Walker
Ik ben benieuwd hoe druk het vandaag gaat worden. Als sportief mens ga ik met de benenwagen naar het stadion. Waar ik voorheen in West-Bathgate woonde op tien minuutjes wandelen van de Creamery Park, is het nu een goed uur lopen. Het is bewolkt, maar de voorspelling is nul procent regen. Overbodig om te zeggen dat ik halverwege moet schuilen doordat Pluvius de hemelsluizen heeft opengegooid.
Even later gaat het opnieuw gieten en ik schuil bij het Jim Walker Partnership Centre. Het mooie is dat ik nu op weg ben naar een toernooi dat naar dezelfde Jim Walker is genoemd. Deze lokale politicus was president van de club en heeft veel voor de Jags betekent. In 2021 overleed hij en niet alleen werd er een kantoorgebouw naar hem vernoemd, want sindsdien speelt Bathgate Thistle ter nagedachtenis aan hem een tweedaags toernooi: het Jim Walker Memorial Tournament.
Tweedaagse toernooien
Een van mijn favoriete dingen in het leven zijn deze tweedaagse toernooien, die overal in Schotland worden gespeeld tijdens de voorbereiding. Deze bestaan uit vier teams die op zaterdag de halve finales spelen en op zondag de wedstrijd om de derde plek en de finale. Vooral die tweede dag is heel interessant voor ons vinckers. Niet alleen kan er een finale worden gevinckt, zondag is in Schotland vaak een voetballoze dag.
[
Deze toernooien zorgen ervoor dat we die zondag niet naar de IKEA of de meubelboulevard hoeven met moeder de vrouw. Het verbaast mij dan ook niets dat veel vinckers die ik ken naar de finaledag komen. Wij zijn namelijk ontzettend voorspelbaar allemaal. Zo zijn er zelfs voetbalfans uit Engeland overgekomen voor dit toernooi. Er is een tweetal dat in Sunderland-shirts rondloopt en er zijn ook twee supporters van Aldershot, die een flinke reis achter de rug hebben.
Brons
Omdat ik voor deze rubriek de thuisclub wil zien spelen, ben ik bij de wedstrijd om het brons aanwezig. Bathgate Thistle heeft namelijk een dag eerder de halve finale verloren en strijdt nu voor de derde plek. Tegenstander is Dundee North End, de kampioen van de Midlands League. Ik ken precies nul spelers die op het veld staan.
Ondertussen ben ik vergezeld door mijn groundhopvriend en Falkirk-supporter Roy en Daz, een Engelsman die voor Shrewsbury Town is, maar al jaren in Schotland woont. We hebben het over onderwerpen waar vinckers het graag over hebben, zoals stadions, onze eigen clubs, het Zweedse bikiniteam, mooie buitenlandse trips en Nueva Chicago.
Pie bunkeren
Terwijl Bathgate Thistle er niets van bakt, ga ik een pie bunkeren. Dat wordt een terugkerende rubriek tijdens dit project. De pie’s komen van Boghall Butchers, mijn lokale slager en tevens tweevoudig winnaar van The World Championship Scotch Pie Awards. Ik haal ze daar zelf ook wel eens, maar deze smaakt een stuk minder dan normaal. Dat kan ook komen doordat de pie wat lauw is, maar een teleurstelling is het wel. Een 6 voor de moeite.
Naar die 6 kunnen de spelers Bathgate Thistle fluiten. Dundee North End wint simpel met 1-4 en de organisator van het toernooi krijgt de spreekwoordelijke houten lepel. Doordat er maar liefst een pauze van anderhalf uur tussen het einde van deze wedstrijd en de finale zit, laat ik die laatste schieten. Lopend naar huis kom ik weer in een hoosbui terecht. Zomer in Schotland.
Wedstrijd: Bathgate Thistle – Dundee North End 1-4
Datum: 7 juli 2024
Competitie: Jim Walker Memorial Tournament
Entree: 5 pond
Pie: 6
Meer over Bathgate Thistle in Terraces & Floodlights II, een van de klassiekers van Joris van de Wier, te bestellen in de webshop!
