Mijn moeder en ik togen in de herfst naar midden-Dalmatië voor een tiendaagse vakantie. Kroatië en de rest van de Balkan zijn perfecte landen om zon, zee, strand, stad én voetbal te combineren. Van de tien dagen werden er drie gebruikt om de voetbalcultuur in Bosnië en Herzegovina en Kroatië te ervaren. Ondanks de interlandweek stonden er aardige affiches op het programma, in diverse competities. Een interland, een Bosnische eredivisiewedstrijd en een wedstrijd op het derde niveau van Kroatië.
De eerste stop was Zenica (lees: Zenitsa) in hartje Bosnië. Het was ook meteen de langste trip. In zo’n vier uur reden we naar de staalindustriële stad. De wegen in een deel van de Balkan zijn de afgelopen jaren flink opgeknapt, dus qua hobbelwegen viel het reuze mee. Wat ons vooral opviel, was dat het zuiden van Bosnië nog erg Kroatisch oogt.
Je ziet overal Kroatische vlaggen aan gebouwen en huizen en mensen in shirts van het Kroatische nationale elftal. Ook de Karlovacko’s en Ozujsko’s (Kroatische bieren) waren overal verkrijgbaar. Wat dat betreft voelt Bosnië niet als één land. Wellicht dat in het noorden en noordwesten de mensen zich meer met Servië identificeren. Gezien de oorlog begin jaren negentig valt dat te verklaren.
Bosnië en Herzegovina – Liechtenstein
Hoe meer we richting het midden van Bosnië kwamen, des te Bosnischer het begon te ogen. Daar wel de vlaggen van het land. Ook zie je in elk dorp of stad een aantal moskeeën. Ongeveer veertig procent van de Bosniërs is moslim. Aangekomen in Zenica waanden we, qua landschap en architectuur, terug in de jaren tachtig en negentig. Voor de wedstrijd bezochten wij een tentje om een goede bodem te leggen. Dat doe je op de Balkan natuurlijk met een broodje cevapcici. Mijn moeder ging de taal een stuk slechter af en noemde het steevast ’pirewatsi’. Hilariteit alom.
Na het eten trokken wij richting het stadion. Een zee van mensen, gekleed in het blauw en geel van het land. Aan de rand van de rivier Bosna dook het stokoude stadion Bilino Polje, het stadion van NK Čelik, op. Naast het stadion zitten veel café’s en terrasjes, waar de Bosnische Top 40 uit de speakers schalde. Ook werd er gegrild op straat. Aan lokale specialiteiten dus geen gebrek.
Roken niet verboden
De EK-kwalificatiewedstrijd tussen Bosnië-Herzegovina en Liechtenstein was genieten. Het stadion is een geweldige oude bak en was goedgevuld. De entree bedroeg omgerekend zestien euro voor een plek op de lange zijde. Het maakte niet uit op welke stoel je ging zitten en roken is in het stadion ook niet verboden. De security pafte lekker mee. Achter het doel maakten zo’n tweehonderd ultras sfeer. Ook werd de naam van volksheld Edin Džeko meerdere malen gescandeerd.
De eerste helft was vrij aardig en Bosnië kwam relatief snel op 2-0. Daarna volgde iets bizars. Liechtenstein staat er niet om bekend dat het veel punten pakt of überhaupt scoort. Deze dag, 8 september 2023, waren wij getuige van wellicht het allermooiste doelpunt ooit gemaakt door Liechtenstein. Rechtsback Wolfinger nam een afgeslagen corner van zo’n meter of dertig vol op zijn pantoffel en de bal zeilde diagonaal over de keeper in de kruising, 2-1! Er ging even een schok door het stadion, maar vervolgens stond iedereen op om een staande ovatie te geven.
De tweede helft betrof niet veel meer dan vechtvoetbal en een hoop overtredingen. Al met al een verdiende zege voor Bosnië en wij een ervaring rijker.
NK Omis – NK Neretva
De dag na ons avontuur in Zenica reden wij terug naar ons vakantieadres in Kroatië. M’n moeder ging naar het strand en ik naar het voetbal. Op tien minuten rijden van ons appartement werd een wedstrijd gespeeld in de Kroatische derde divisie, de Treća NL, in een idyllisch plaatsje, letterlijk aan de Adriatische Zee. Vanaf de tribune zie je het prachtige plaatsje en de bergen liggen en naast je de zee. Een backdrop die ik zelden heb gezien.
Ondanks het tijdstip van 16.30 uur en en de temperatuur van dertig graden waren zo’n 200 man op de match afgekomen. De entree bedroeg drie euro. De wedstrijd begon een paar minuten later, omdat de grensrechter nog op het toilet zat. Bovenin het midden van de tribune verzamelden zo’n twintig jongeren, de ultras van NK Omiš. Het was grappig om te zien hoe zij zich vocaal lieten horen. Eén jongen met een megafoon en de rest die zo hard mogelijk de liederen meezong.
In de rust vroeg ik aan een steward waar ik drinken kon halen, het was immers erg heet. De man nam mij mee achter de tribune en wees naar een supermarkt buiten het stadion. Blijkbaar gaat iedereen in de rust het stadion uit, dus stonden we met tweehonderd man in de supermarkt. Nadat ik een heerlijk koud IPA’tje had gedronken, trok ik weer de tribune op. Lange-halen-snel-thuisvoetbal. Desondanks wist de thuisploeg er twee te maken, 2-0.
HSK Zrinjski Mostar – HSK Posusje
Een dag voor het einde van onze vakantie trokken we nog een keer naar Bosnië. En wel voor HSK Zrinjski Mostar – HSK Posusje. Na in de ochtend een duik te hebben genomen tussen de Kravica-watervallen, werd het tijd om naar Mostar rijden. Uiteraard zijn we eerst de prachtige stad gaan bekijken. De rivier Neretva snijdt dwars door Mostar heen. Een aantal mooie bruggen en prachtige huisjes. Voor veel mensen is het hoogtepunt de oude brug Stari Most.
Na wederom een prima Balkan-lunch (Kobasica met Sarajevsko-bier) was het tijd voor de wedstrijd. Stadion Pod Bijelim Brijegom was het decor voor een wedstrijd in de Bosnische Premijer Liga. Een megatribune aan de ene kant van de lange zijde en aan de overkant een soort staantribune voor de ultras. De hoofdtribune heeft zelfs twee ringen, als je dat zo mag noemen. Een reuze, stenen tribune met een geweldig uitzicht.
Een mannetje of vierhonderd aan de overkant zorgden voor negentig minuten lawaai, tot grote verbazing van mijn moeder. Ik citeer:
“Wat zijn dat voor debielen?”
“Worden die nooit eens moe?”
“Die voorman (capo, red.) moet helemaal kapot zijn.”
“Het lijkt wel het Urker Mannenkoor.”
Ik kon er smakelijk om lachen. De in totaal vierduizend supporters in het stadion werden niet bepaald getrakteerd op goed voetbal. Wellicht braken de Europese voorrondes die Zrinjski heeft moeten spelen, het elftal op. Laagvlieger Posusje ging er ondanks een rode kaart met de winst vandoor: 0-1.
Het mooie aan stadions in de Balkan zijn natuurlijk de reusachtige lichtmasten, die enorm verroest zijn. Daarbij opgeteld het geluid uit de speakers en je waant je in een geweldige tempel waar het puur voetbal ademt. Dat is voetbal op de Balkan!
