Onder de schachtbok van de koolmijn van Winterslag in Belgisch Limburg, aan de Noordlaan, werd exact honderd jaar geleden een voetbalploeg opgericht: KFC Winterslag. Onlangs werd een monument onthuld voor Winterslag op de oude locatie van het stadion, waarbij oud-spelers en supporters (Koolputters, mijnwerkers) waren, die wonen in de mijnwerkershuizen in de cité (woonwijk) rondom de mijn.
Vroeger stond in deze omgeving alles in het teken stond van steenkool, die door dappere mannen uit alle windstreken en van alle nationaliteiten honderden meters onder de grond dagelijks naar boven werd gehaald. Aan het einde van een zware en vaak gevaarlijke werkdag ondergronds, kwamen de mijnwerkers samen opnieuw boven. Ze waren zonder uitzondering ‘zwart’ in het aangezicht, en daarom allemaal gelijk.
In het weekend hadden zij eindelijk tijd voor de belangrijkste bijzaak in het leven: voetbal, in het bijzonder KFC Winterslag, gehuld in prachtig rood en zwart, spelen in et stadion aan de Noordlaan. Op deze plaats werden unieke bladzijden in de Belgische voetbalgeschiedenis geschreven. Zo klom KFC Winterslag (met als bekendste exponent Luc Nilis) in de naoorlogse jaren snel op van Bevordering (het vierde niveau) naar de toenmalige Eerste Afdeling. Langzaam maar zeker verspreidde zich de reputatie van De Vieze Mannen van Winterslag.
De Vieze Mannen
‘De Vieze Mannen’, de beroemde bijnaam van de mannen, die inderdaad vies, bezweet en zwart bovengronds kwamen en de voetbalschoenen aanbonden om, met dezelfde mentaliteit van hard werken, hun rood-zwarte plunje aantrokken om de tegenstander tegemoet te treden. En met resultaat. Meerdere periodes in de Eerste Klasse, af en toe – zoals het mijnwagonnetje – afdalend naar lagere regionen, maar telkens opnieuw gestaag omhoog. Tot eind jaren zeventig en begin jaren tachtig een enorme bloeiperiode aanbrak. In het seizoen 1980-1981 eindigde KFC Winterslag zelfs op de vijfde plaats in Eerste Klasse, waardoor de club voor het eerst Europa in mocht.
UEFA Cup aan de Noordlaan
Dezelfde mijnwerkers trokken hun typische rode sjaal (met zwart randje) wat strakker, de helm op de kop, het vliegtuig en de supportersbus in, op voor Europese avonturen. Na dat Winterslag het Noorse FK Byrne had uitgeschakeld, kwam Europese grootheid Arsenal uit de loting. Een droomaffiche, zonder enige verwachting of illusie vooraf.
Op 20 oktober 1981 werden de Gunners bedwongen op een modderveld aan de Noordlaan: KFC Winterslag – Arsenal 1-0!
Uit mijn gesprek met de moeder van twee Winterslag-spelers met Italiaanse roots leerde ik dat die avond een volksfeest rondom de mijn losbarstte. Menig mijnlamp op de helm scheen de dagen erna ietwat wazig in de duisternis….
Highbury
Dat ook de return op het mythische Highbury kwalificatie voor de volgende ronde opleverde (2-1 verlies) maakte de Europese droomreis van De Vieze Mannen natuurlijk compleet. Om vervolgens dit parcours uiteindelijk in de volgende ronde tegen Dundee United op Tannadice Park met veel bravoure de eerste en enige Europese campagne af te ronden. Voor het eeuwfeest had een trouwe Dundee-supporter een gesigneerd Dundee-shirt uit die tijd opgestuurd, die werd verloot onder de aanwezigen.
In 1988 kwam de allerlaatste steenkoolwagen in Winterslag bovengronds. De ‘Put’ van Winterslag is alweer 35 jaar definitief gesloten.
Opheffing Winterslag
Dat de voetbalclub in datzelfde jaar ophield te bestaan en in een fusie opging, is dan ook geen toeval. Met de mijn was de zwarte bloedbaan ook ineens weg. Uniek hierbij is dat, ondanks dit sportief ophouden, de geest van KFC Winterslag tot op vandaag nog springlevend is. Met dank aan de VZW De Vieze Mannen, die het rood-zwarte patrimonium bewaakt.
Het sluitstuk van dit alles vormde het grote feest naar aanleiding van het honderdjarig bestaan, dat 9 september werd georganiseerd. De onthulling van een monument met het logo van KFC Winterslag volgde op de ‘assen’ van het toenmalige stadion aan de Noordlaan, gevolgd door een groot volksfeest in Casa Papa Giovanni, een Italiaans buurthuis en feestzaal aan de rand van de mijn van Winterslag. Met veel ex-spelers, bestuurders en vooral supporters en sympathisanten.
Onthulling monument Winterslag
Bij het betreden van het feestzaaltje voelde ondergetekende dat het goed zat. Hoog aan het plafond hingen prachtige authentieke shirts van KFC Winterslag uit de glorietijd, tal van oude ploegfoto’s en rood-zwarte vlaggen.
KFC Winterslag bleek zelfs een periode in de destijds welbekende NR-shirts te hebben gespeeld. Met de Italiaanse grandeur, samen met lokale sponsors op de borst. Absolute uitschieter is een shirt met ‘DRINK MELK’ op de borst, een schitterende verwijzing naar het ‘Melkmeisje’, dat aan de mijnwerkers een fris glas melk aanbood wanneer ze bovengronds kwamen. Om lijf en leden te zuiveren van de stoffige ondergrondse werkdag.
Europese campagne op repeat
De schatkamer van het volksfeest was een apart kamertje, waarin originele programmaboekjes te bewonderen vielen. Een tv, waarop met krakend Engels commentaar de volledige Europese campagne van destijds werd vertoond, stond op repeat. Oude grijsaards op een stoeltje voor dat scherm horen vertellen dat ze “erbij waren, achter de goal” tegen Arsenal: het doet een nostalgisch mens goed aan het hart.
Na een collectie retro-stickers van De Vieze Mannen te hebben bemachtigd aan het tafeltje van de organisatie – een onmisbare aanvulling van de voetbalkelder thuis – werd de wandeling van het feest naar de auto, onder het goedkeurend oog van de mijnterrill met schachtbok, aangevat met licht euforisch gemoed.
De enorme vriendelijkheid, openheid en oprechte gastvrijheid nemen we mee. Bij deze ploeg, in deze gemeenschap, heeft men het gevoel van eenheid en verbondenheid van destijds onder de mijnwerkers duidelijk verdergezet en in stand kunnen houden. Ook lang na de sluiting van de koolmijn.
Winterslag springlevend
De mijn mag gesloten zijn, KFC Winterslag is zonder twijfel écht springlevend, ook na honderd jaar.
Met dank voor de inside introductie in de Winterslag-wereld aan de familie VITALI (oud-spelers KFC Winterslag). En zeker ook (jawel) aan mijn schoonmoeder ‘juf Catharina’, honderd procent Winterslag-DNA en kleuterjuf van heel veel Vieze Mannen tijdens haar actieve carrière.
