Als Ajax vanavond aantreedt tegen Olympique Marseille, klinkt er geen gezang uit het uitvak. De Franse autoriteiten houden de Amsterdammers om veiligheidsredenen buiten de deur. Misschien maar beter zo, want het imago van Marseille spreekt boekdelen.
Toen ik in de zomer van 2022 vertelde dat ik naar Marseille zou gaan, keken vrienden en familie me verbaast aan. ‘Arm en gevaarlijk’, klonk het – de noordelijke wijken een broeinest van bendes, de kloof tussen rijk en arm de diepste van Europa. De werkelijkheid bleek een stuk complexer.
Metro’s en graffiti
In elke grote, multiculturele stad rijst steeds dezelfde vraag: hoe verenig je de inwoners? In Marseille is het antwoord eenvoudig: Olympique. L’OM is overal. De muren spreken graffiti, de metro’s vullen zich met jongens in trainingspak en de onmiskenbare coupe Marseille: strak opgeschoren zijkanten, een lok vol gel en een kaarsrechte lijn langs de slapen. Rond metrostation Rond-Point du Prado hangen oude mannen pratend rond, terwijl tieners op scooters voorbijrazen.
UFO op een wielrenbaan
Anderhalf uur voor de wedstrijd Olympique Marseille – Nantes stap ik uit de metro. Nog geen paar honderd meter verder lijkt de straat losgebarsten voor ik het besef. Van een afstand lijkt het op een oorlogsgebied; honderden supporters komen tevoorschijn uit een dikke rookwolk. Blauwe vlammen van fakkels kleuren de gezichten, terwijl de UFO-achtige rondingen van het Stade Vélodrome boven hen uittorent. Mannen, vrouwen en kinderen springen manisch op en neer en zingen mee op het ritme van explosies.
Foto: Pro Shots/Icon Sport
De gemeenschap is een trouwe aanhang van OM en staat regelmatig bovenaan in het Franse toeschouwersgemiddelde. Het Vélodrome, ooit een wielerbaan, veranderde toen races minder werden: tribunes namen de plaats in. Toch bleef de schuine onderlaag beroemd bij de supporters – een natuurlijke glijbaan om het veld te bestormen na een overwinning.
Het lijkt alsof alle 860.000 inwoners zich onderaan de trappen van het stadion hebben verzameld, of ze nu een kaartje hebben of niet. Terwijl de menigte langzaam richting de toegangspoorten schuift, dreunen mijn trommelvliezen van het onafgebroken vuurwerk en het onverstoorbare gegil van duizenden kelen die OM aanmoedigen. Ik heb dringend een verkoelend biertje nodig en stap Pub Le Black Stone binnen.
Pizza in het supportershol
De kroeg ademt supporterscultuur: houten tafels vol halflege pints, blauwwitte sjaals slordig opgehangen aan de muren en oude voetbalshirts met tape tegen het plafond geplakt. Zitplaatsen? Kansloos. Ik wurm me daarom aan de bar naast een kale Marseillais met grijze baard, een stevige bierbuik en—natuurlijk—een verfrommeld OM-shirt. Pizza’s vliegen als raketten over ons hoofd; de man naast me geeft geen kik, een doorgewinterde veteraan op deze plek. Rechts van me buigen twee dertigers—bierbuiken in wording—zich driftig over een discussie die net zo goed over de opstelling als over de hitte buiten kan gaan.
Vlak voor de aftrap zet de barman het volume van de televisie op nul; het rockbandje in de hoek begint precies op dat moment met spelen. Op het moment dat de wedstrijd begint loopt de barman naar buiten voor een sigaret. Tussen de rokerige geur, livemuziek en het Franse geroezemoes lijkt de grootste zorg van de aanwezigen niet de stand op het veld, maar of de bestelde pizza ooit nog aankomt.
De wedstrijd zelf is een wervelstorm; de energie van de supporters slaat zoals altijd over op de spelers. Ik ken de woorden van de clubliederen niet, en mijn Frans beperkt zich tot het bestellen van bier, maar mijn arm dient als stressbal voor de man naast me wanneer Nantes een kans krijgt, hij kijkt me ongelovig aan bij een verprutste counter van OM en omhelst me bij de winnende goal. Cliché? Misschien. Maar hier, tussen chaos en passie, voel je je echt deel van een familie—of je nu toerist bent, ultra of gewoon een pizza komt eten. OM doorstaat een laat slotoffensief van Nantes en wint met 2-1.
Foto: Pro Shots/Panoramic
Multicultureel
De volgende dag, tijdens een wandeling door de stad, wordt duidelijk dat Marseille veel meer is dan misdaad en armoede. In de 19e eeuw bloeide Marseille als welvarende havenstad, waar rijke toeristen hun zomers doorbrachten. De stad kende economische hoogtijdagen, mede dankzij de handel met de Franse koloniën. Na de onafhankelijkheid van deze koloniën in 1962 arriveerden veel burgers uit Algerije, Marokko en Tunesië. Het resultaat is een bruisende smeltkroes van culturen, keukens, levensstijlen en talen. ‘Multicultureel’ lijkt wel het sleutelwoord wanneer je het over Marseille hebt. Hier eet men ’s ochtends een croissant, ’s middags muntthee met oosterse gebakjes en ’s avonds Tunesische couscous.
Straatvoetbal zoals het hoort
Om de hoek van mijn Air-BNB stuit ik op een voetbalveldje midden in een intimiderend betonnen flatcomplex. Drie jongens van begin twintig in OM-trainingspakken, die doen denken aan het trio Nasri, Valbuena en Ribéry, tikken lange ballen speels heen en weer. De stalen kooi rondom het veld wordt ouderwets gebruikt om de bal af te kaatsen en tegenstanders uit te spelen, een straatbeeld dat in Nederland steeds zeldzamer lijkt te worden. Hier wordt de voetbalcultuur van het stadscentrum perfect voelbaar: het jeugdige enthousiasme, de beschilderde flats en de ruwe uitstraling van betonnen velden.
Unieke identiteit
Rijke en arme wijken liggen hier pal naast elkaar. Stadsgeografen wijzen erop dat de omringende bergen deels verklaren waarom de stad niet dezelfde sociale problemen kent als Parijs, waar veel immigranten aan de rand van de stad wonen en gescheiden blijven van de rest van de gemeenschap. In Marseille hebben de inwoners verschillende achtergronden, maar er lijkt een gedeelde, unieke identiteit te bestaan die de stad haar karakter geeft.
Foto: Pro Shots/Icon Sport
In deze vaak verwaarloosde stad biedt de voetbalclub trots en hoop wanneer weinig anders dat doet. Olympique de Marseille speelt een onmisbare rol, die mensen van verschillende etniciteiten, religies en sociale achtergronden onder één vlag samenbrengt.