FC Utrecht neemt het vanavond op tegen Real Betis in de Europa League. De tribunes van Estadio de la Cartuja zullen vol zitten met groen-witte Beticos. Als de Utrechters op 29 januari afreizen naar Celtic Park, zullen de Domstedelingen dezelfde clubkleuren zien. Er is namelijk een bijzondere link tussen Real Betis en de club uit Glasgow.
Aan het begin van de twintigste eeuw werkten veel Britten in de haven van Sevilla. Rivierschepen kwamen met kolen en vertrokken met ladingen ijzererts. Op de kades klonk het Engels van ingenieurs en handelaars. Zij brachten niet alleen industrie, maar ook een nieuwe vrijetijdsbesteding mee: voetbal. In 1890 richtten Britse havenarbeiders Sevilla FC op, een club naar Engels model.
Zeventien jaar later droomde een groep jonge techniekstudenten van een eigen club. Geen Engelse namen of gewoonten meer, maar iets dat klonk als de taal van hun stad. Ze vertaalden het Engelse leenwoord ‘football’ letterlijk: Balompié, of ‘bal aan voet’. Daarmee zetten ze zich bewust af tegen de Britse invloed die het spel tot dan toe had gedomineerd. Hun club, Sevilla Balompié, moest de club van de stad zijn, van het Andalusische volk.
De jongen die het groen-wit meenam
Tussen die studenten liep een jongen van vijftien: Manuel Ramos Asensio. Hij was pas teruggekeerd uit Schotland, waar hij als twaalfjarige heen was gestuurd om te studeren aan het katholieke St Joseph’s College in Dumfries, een school gesticht door broeder Walfrid, dezelfde man die later Celtic FC zou oprichten. Daar, tussen de natte grasvelden, ontdekte Manuel hoe belangrijk voetbal kon zijn voor een gemeenschap. Hij reisde vaak naar Glasgow om Celtic te zien spelen en raakte bevriend met leden van de club. De groene en witte strepen stonden gebrand in zijn geheugen.
Terug in Sevilla werd Ramos Asensio benoemd tot de eerste aanvoerder van de kersverse club. Het team speelde in eenvoudig blauw en wit, kleuren die makkelijk verkrijgbaar waren in die tijd. Maar de stof sleet snel en Manuel herinnerde zich zijn tijd in Schotland. Hij schreef naar zijn contacten in Glasgow met het verzoek om dezelfde stof te sturen die Celtic gebruikte. Zo kwamen, in november 1910, de eerste groen-witte shirts naar Sevilla. Anders dan Celtic koos Manuel voor verticale strepen.
De rivier als levensader
De haven speelde een cruciale rol in dat verhaal. Vanuit Ayr, Leith, Kirkcaldy en Ardrossan kwamen maandelijks stoomschepen de rivier de Guadalquivir op, die als een ader door Sevilla stroomt. Ze brachten kolen, namen nog steeds erts mee, maar lieten nu in hun kielzog shirts en ballen achter. Dankzij zijn beheersing van de Engelse taal onderhield Ramos Asensio goed contact met de Schotse bemanning en regelde hij wedstrijden tussen de zeelieden en zijn team. Essentieel voor de eerste stappen van het voetbal in de stad.
Toen in 1914 Balompié fuseerde met Betis, een club genoemd naar de oude Romeinse naam van de Guadalquivir, Baetis, ontstond Real Betis Balompié. De koninklijke goedkeuring van Alfonso XIII gaf de fusie glans, maar het was de haven, niet het hof, die de identiteit van Betis had gevormd.
Van clubkleuren tot volkskleuren
De Eerste Wereldoorlog sneed de banden met Schotland genadeloos door. Duitse onderzeeërs maakten de Atlantische routes gevaarlijk en de toevoer van materiaal stokte. Betis keerde tijdelijk terug in het blauw. Pas na het einde van de oorlog, in 1918, kwamen de groen-witte shirts weer terug in Sevilla, opnieuw per schip via de haven. Foto’s van een tournee langs de Canarische Eilanden een jaar later, waarin Betis vriendschappelijke wedstrijden speelde, tonen het bewijs: de strepen waren terug.
In de jaren die volgden werden de kleuren van Betis een symbool van de regio zelf. Tijdens de Assemblee van Ronda in 1918 werden groen en wit officieel aangenomen als de kleuren van Andalusië. Of het toeval was of niet, de link was gelegd: het groen en wit van Celtic reisde via de haven naar de handen van Manuel Ramos Asensio, en werd zo het groen en wit van een heel volk.
Erkenning
Ramos Asensio verdween zelf later uit de stad. Hij vestigde zich in Cazalla de la Sierra, waar hij een voetbalveld aanlegde en een lokale club oprichtte die, vanzelfsprekend, in groen en wit speelde. Ter erkenning van zijn rol bij de ontwikkeling van het voetbal, liet de stad een gedenkplaat maken ter ere van hem. Hij overleed er in 1948, op 62-jarige leeftijd.
Decennia gingen voorbij voordat Betis openlijk zijn Schotse erfenis erkende. In 2017 droeg de club, op de Dag van Andalusië, voor één wedstrijd een shirt met horizontale strepen, net als Celtic. En in 2021, toen Betis en Celtic elkaar ontmoetten in de Europa League, zat op de eretribune een 92-jarige man: Ángel Ramos, de zoon van Manuel. Hij keek zwijgend toe hoe twee clubs in dezelfde kleuren het veld betraden. De supporters van Betis toonden een tifo waarop Ramos Asencio was afgebeeld.