Wanneer het weer stil is in zijn kamer, waar inmiddels ook grote foto’s hangen van Veronika en Isabella, moet Fernando voor de zoveelste keer hard lachen, ditmaal met opvallend lange uithalen. En ik lach mee, als ik hem grinnikend en met een flinke baard in zijn bed zie liggen. Dit is een fragment uit De Finale Strijd.
Tot en met zondag 14 maart lichten we alle boeken uit die zijn genomineerd voor de verkiezing van Voetbalboek van het Jaar 2020. Vandaag: De Finale Strijd van Vincent de Vries en Veronika Ricksen. Een fragment:
‘A girl realized that she had grown hair between her legs. She got worried and asked her mom about that hair. Her mom calmly said: that part where the hair has grown is called your monkey, be proud that your monkey has grown hair. The girl smiled. At dinner, she told her sister, her monkey has grown hair. Her sister smiled and said: that’s nothing, mine is already eating bananas.’
Moppentapper
Het is alweer de derde mop die hij deze middag vertelt en hij heeft er nog wel een paar, zegt-ie.
‘Nog eentje?’
-‘Ja, doe maar.’
Ik merk dat het me oplucht. Ik had de laatste week weliswaar al enkele schunnige moppen via WhatsApp gekregen, net als verschillende filmpjes die niet zouden misstaan bij Funniest Home Videos én filmpjes met keiharde porno. Maar omdat ik zijn berichtjes van daarvoor niet was vergeten, was ik het op het ergste voorbereid en snapte ik heel goed waarom de eerste journalisten al voorzichtig waren begonnen met zijn necrologie.
Waarom Fernando, die gelukkig nog altijd zelf ademt, ineens weer wat vrolijker de wereld inkeek en zelfs even de moppentapper uithing, ik kon er niet echt een vinger op leggen. Ook omdat hij daar maar geen antwoord op gaf. Maar het zou me niks verbazen, zo bedacht ik me, dat het een soort van berusting was. Omdat hij inmiddels wel weet dat ook hij niet de eerste zal zijn die ALS verslaat, zoals hij dat al die jaren heeft geroepen.
Omdat Fernando niet antwoordde, begin ik er in de hospice ook maar niet over. Zoals ik ook al een tijdje niet meer vraag hoe het met hem gaat. Bewust niet. Want wat heeft dat nu nog voor zin? Vragen hoe het gaat. Ja, kut, natuurlijk. Wat kan hij anders zeggen? Ja, top, zoals hij dat eerder altijd zei? Natuurlijk kan hij dat zeggen, maar dat is niet reëel. Weliswaar heeft hij af en toe nog steeds zijn goede momenten en is zijn definitie van geluk anders dan van de meesten van ons, maar zo’n antwoord slaat nergens op. Dat weet hij ook. En dus is het maar beter om het er niet meer over te hebben.
In plaats daarvan – en omdat je niet elke keer over het weer kan beginnen – begin ik maar over Mark van Bommel die hem, samen met de fysiotherapeuten Rob Ouderland en Egid Kiesouw, een kaart heeft gestuurd die aan de wand hangt, niet ver van een vaantje van Rangers, een plaquette van Celtic en een sjaaltje van Fortuna Sittard. ‘Fernando blijf vechten!!!,’ staat er. ‘We denken aan je.’
-‘Ja, mooi, hè.’
Beste spelers
Ik vraag of Van Bommel een van de beste spelers is met wie hij heeft gespeeld.
‘Absoluut.’
-‘En wie nog meer? Wie staat er bijvoorbeeld in de goal?’
Hij denkt na. ‘Van der Sar.’
-‘En achterin?’
Wederom neemt Fernando de tijd.
‘Stam, Škrtel en Numan.’
-‘En op het middenveld, naast Van Bommel?’
Hij kijkt naar buiten.
Na wat denkwerk: ‘Ferguson, Arteta en Albertz.’
-‘En voorin?’
Er verschijnt een denkrimpel.
Dan: ‘Caniggia, Van Nistelrooij en Arsjavin.’
‘Nog even over dat team,’ app ik als ik weer terug ben in mijn hotel in Glasgow. ‘Daarmee word je tegenwoordig zo kampioen. Mits je natuurlijk een goede bank hebt.’ Nog geen uur later krijg ik de volgende namen door: Frank de Boer, Mols, Ronald de Boer, Amoruso, Klos, Van Bronckhorst, Kluivert, Seedorf, Waterreus én ene Ricksen.
4 augustus 2019: Eerbetoon
Vijf dagen nadat Fernando vanwege zijn 43ste verjaardag in het zonnetje werd gezet door onder meer Veronika, Isabella, Ann, Grant, Pauline, Chris en Rachael krijgt hij in het stadion van AZ een groot applaus en klappen zowel de fans van AZ als Fortuna Sittard in de twaalfde minuut voor hun oud-speler.
‘Geweldig,’ appt Fernando nadat hij de link van de NOS heeft geopend die ik hem had gestuurd. En hoor je wat commentator Frank Snoeks zegt: ‘Iedereen in dit stadion denkt aan jou, Fernando!’
-‘Ja, echt mooi.’
4 september: Moe
‘Natuurlijk ben je welkom,’ schreef Fernando vorige week toen ik voorzichtig vroeg of ik langs kon komen. Maar als ik deze middag, iets na half twee, voor de zoveelste keer dit jaar bij de receptie zit om opgehaald te worden, voel ik het eigenlijk al. Dit is niet goed.
De zingende schoonmaakster die ineens niet meer zingt. De receptioniste die niet meer vraagt hoe het in Nederland is. De verpleegster die niet groet maar naar de grond kijkt als ze komt aanlopen. Ze zegt dat Fernando zich vandaag niet zo lekker voelt. Daarom kan ik kiezen: of een andere keer terugkomen of hooguit één minuut even kijken.
Ik kies voor het laatste. En ik schrik wanneer ik de deur openklap en naast zijn bed plaatsneem. Want niet alleen de televisie zwijgt, ook Fernando – duidelijk verzwakt – zegt niks. Omdat ik weet dat ik maar kort kan blijven, stel ik hem de vraag die ik ’m al tijden niet meer had gesteld.
Met de ogen halfopen tikt hij een letter in. De t. Hij sluit zijn ogen en laat zijn hoofd naar voren vallen. Tien seconden later, wanneer hij zijn ogen weer een beetje open heeft en zijn hoofd omhoog, tikt hij een tweede letter in. De letter i. Wederom sluiten zijn ogen zich, en wederom knikt zijn hoofd naar voren. Er volgen nog drie letters, op exact dezelfde manier ingetikt. Dertig seconden later hoor ik een computerstem één woord zeggen. Tired.
En ik denk: dit is het moment. Niet alleen om te gaan, maar ook om afscheid te nemen. Ditmaal wél voor het laatst. En ik buig me voorover, geef hem zachtjes een kus op zijn hoofd, raak hem nog even aan en dank hem voor alle mooie momenten die hij mij en de rest van de wereld heeft gegeven.
Stemmen
De verkiezing Voetbalboek van het Jaar is een publieksprijs. Een Staantribune-jury selecteerde vijftien boeken waarop je kunt stemmen. Stemmen kan hier!
De Finale Strijd is geschreven door Vincent de Vries en Veronika Ricksen. Het boek is onder meer verkrijgbaar via Bol.com.
