Bij geen enkel huis in de omgeving brandt nog licht. De weg is verlaten, een gure meiwind waait over het asfalt. Plots verschijnen de koplampen van de vijf trekkers als grote zoeklichten op de rijbaan. Ze karren als een treintje vlak achter elkaar, met veertig kilometer per uur pruttelen ze over de weg. Achter het laatste voertuig wappert de rood-wit-groen-blauwe Groningse vlag fier in de wind. FC Groningen heeft last van cupkoorts.
Tot en met zondag 14 maart lichten we alle boeken uit die zijn genomineerd voor de verkiezing van Voetbalboek van het Jaar 2020. Vandaag: ‘Cupkoorts – De bekerwinst van FC Groningen’, van Robert Visscher. Een fragment:
Op dit stukje tussen Rotterdam en Utrecht zoeven overdag auto’s langs elkaar heen, nu turen boeren vanuit hun trekker naar de horizon zonder verder iets te zien. Het voelt onwerkelijk. Over een paar uur rennen elf mannen in hun groen-witte shirts en broeken over het groene gras van de Kuip, voor de strijd van hun leven. En daar moeten de boeren bij zijn. Nog niet eerder won FC Groningen de KNVB-beker, maar nu maakt de ploeg uit het noorden voor het eerst sinds 1989 kans op de zilveren dennenappel. Vijf tegenstanders versloeg het team, nog eentje te gaan. Alleen van PEC Zwolle moet nog worden gewonnen.
Met de trekker richting Rotterdam
Terwijl de boeren op hun trekkers over de weg naar Rotterdam pruttelen, liggen de spelers nog in hun bed te draaien en te woelen. In de verte wordt een zwak lichtje zichtbaar, dat met iedere wenteling van de brede wielen dichterbij komt. Zouden ze er eindelijk zijn? Het licht wordt nog feller, de duisternis neemt af. Bas Schrage, boer en supporter van FC Groningen, pakt zijn walkie talkie en roept: ‘We zijn er bijna! Daar is Rotterdam!’
Zijn stem komt maar net boven het monotone gebrom van de trekkers uit, maar ook de andere boeren weten wat het betekent. Daar ligt de stad, waar hun club de belangrijkste wedstrijd uit de geschiedenis gaat spelen: de bekerfinale. En zij zijn er als eerste van alle fans bij.
De boeren vertrekken een dag eerder vanaf de Euroborg, het stadion van FC Groningen. Ze hebben een groot deel van de dag en de nacht gereden. Dwars door Nederland, zo’n 250 kilometer over kleine weggetjes. Nu zien de brede toren van Nationale Nederlanden met daarnaast de punt van het Best Western Hotel en verderop de contouren van de Euromast.
Farmers on tour
Opmerkelijk genoeg begint het allemaal als geintje. Bas zit bij de Boeren-Box, een groep van 82 boerenbedrijven en agrarische ondernemers die samen een skybox huren bij FC Groningen. Op de vijf trekkers zitten allemaal leden van deze Boeren-Box.
Al voor de kwartfinale op 14 december 2014 bedenken ze een plan voor de bekerwedstrijden. De club neemt het op tegen Volendam. “Wij wilden de bekerwedstrijden graag meer aandacht geven”, zegt Bas. Dus ondersteunen ze de wedstrijden met extra sponsoring. Het levert FC Groningen meer inkomsten op en de boeren hopen dat mede-supporters zo nog meer achter de club gaan staan.
Ook bedenken ze meer ludieke acties. “Zo gingen we tijdens de rust penalty’s schieten met klompen. We deden dat onder de naam Farmers on Tour”, zegt Bas. Die naam ‘on tour’ werd niet zomaar bedacht. “Wij wilden met Farmers on Tour benadrukken dat het eindpunt van onze reis door het bekeravontuur in Rotterdam lag. Daar was de finale en daar moesten we heen”, zegt Bas.
Dat de boeren het bekertoernooi uitkiezen, lijkt op het eerste gezicht vreemd. FC Groningen staat in de seizoenen voor de bekerwinst bepaald niet bekend als een cupfighter. Sinds het seizoen 2006-2007 blijft het bekeravontuur vaak beperkt tot maar een wedstrijd of drie. In 2011 komt de club net iets verder tot FC Utrecht in de vierde bekerwedstrijd te sterk blijkt en met 3-2 wint in stadion de Galgenwaard.
Het is een scenario dat veel Groningers inmiddels kunnen uittekenen en waar ze in het stadion ook vaak wat moedeloos over spreken. Tegen amateurclubs en lager geklasseerde teams presteert de club prima, maar zodra de ploeg wat verder komt en een sterke tegenstander treft, vliegen de noorderlingen er linea recta uit. De eerdere sportieve prestaties in de strijd om de zilveren dennenappel geven dan ook geen aanleiding voor de supporters om al extra te juichen voor de bekerwinst in het begin van het seizoen 2014-2015.
Alles of niets
Tegelijkertijd zijn die wedstrijden wel erg geliefd onder een groot deel van de aanhang. Bij de zilveren dennenappel draait het om ‘alles of niets’; bij winst ben je door, na verlies is het direct afgelopen. Dat zorgt voor veel meer spanning dan bij een gewone wedstrijd en juist dat spreekt veel supporters aan. Landskampioen worden ligt door sterke concurrentie van andere ploegen buiten bereik, maar de KNVB-beker winnen, dat is niet onmogelijk voor de club uit het noorden. Bij de KNVB-beker gaat het immers om een combinatie van geluk en goed presteren op het juiste moment. Met een beetje mazzel kom je een ronde verder tegen een zware tegenstander of een gunstige loting geeft je net dat zetje richting de finale.
Lange tijd heeft de traditionele top drie van Ajax, Feyenoord en PSV een abonnement op de winst van de beker. Tussen 1986 en 2000 pakt alleen Roda JC de dennenappel buiten de top drie. Dat verandert na het jaar 2000. Sindsdien zegevieren steeds meer andere clubs, zoals FC Twente, Heerenveen, PEC Zwolle en FC Utrecht. Het bekertoernooi wint daardoor aan aanzien, juist bij supporters van clubs buiten de top drie.
Een mooi voorbeeld is de halve finale van het bekertoernooi van 2003-2004 tussen FC Twente en NAC. De ploegen zetten alles op alles om door te gaan en strijden voor iedere meter. Na 90 minuten is het 2-2 en Twente wint de spannende penaltyserie. De wedstrijd is daarna het gesprek van de dag ook bij supporters van andere clubs, vanwege de strijd op de grasmat en de hartstochtelijke aanmoedigingen vanaf de zijkant. Zo’n bekerwedstrijd wil iedere club wel.
Terwijl meerdere subtoppers en middenmotors ver reiken in het bekertoernooi komt FC Groningen maar niet echt in de buurt. Tot ongenoegen van de aanhang. De boeren willen deze impasse met hun actie Farmers on Tour doorbreken. “We wilden de selectie laten zien dat supporters gek zijn op die wedstrijden”, zegt Bas.
De boeren krijgen met hun actie in het noorden al snel aandacht van de media. RTV Noord interviewt Bas als voorman van de Boeren-Box. En daar flapt hij er zomaar uit: ‘Als we de finale halen dan gaan wij op de trekker naar de Kuip’. Iedereen moet lachen om die uitspraak. “Ik zei het ook voor de grap”, zegt hij. “Ik wilde benadrukken dat we het toernooi serieus namen, maar tegelijkertijd was op dat moment de finale nog zover weg dat er eigenlijk geen aanleiding was om te denken dat we zo ver zouden komen.”
Naar de Kuip
Toch belt salesmanager Geert Kuiper van FC Groningen direct na het interview met RTV Noord Bas op. Hij onderhoudt namens de voetbalclub het contact met de Boeren-Box. “Gaan jullie echt op de trekker naar de Kuip als we in de finale komen?”, vraagt hij. Bas antwoordt resoluut: “Natuurlijk, dan rijden we in een lange optocht van het platteland van Groningen naar Rotterdam.”
En zo wordt wat als grap begon, opeens een serieus plan. FC Groningen ondersteunt het en supporters reageren enthousiast. Bas krijgt al snel berichten van andere boeren die ook mee willen doen. Voorlopig is die finale een ver punt aan de horizon, dus de trekkers kunnen nog rustig hun normale rondjes over het land blijven maken. De aandacht voor de armada op grote wielen richting de Randstad verdwijnt weer naar de achtergrond.
Maar toch. FC Groningen blijft maar winnen in de beker. Na de winst op Volendam (3-0), verslaan ze Vitesse in eigen huis met 4-0. Die uitslag is weliswaar geflatteerd, want Vitesse stapelt in de eerste helft kans op kans. Toch weten de Arnhemmers niet te scoren. Pas na een handsbal op de lijn van Vitesse-verdediger Guram Kashia kantelt de wedstrijd. Hij krijgt rood en tegen tien man scoort FC Groningen vier goals. Na deze wedstrijd ontstaat iets nieuws in het noorden. De cupkoorts steekt op. FC Groningen staat in de halve finale en overal op straat, in de kroeg en het werk gaat het over nog maar een ding: de bekerdroom van de groen-witten.
En dus krijgt Bas weer vragen over zijn plan om met de trekker naar Rotterdam te toeren. “Opeens had iedereen het idee dat het echt kon gebeuren, dat FC Groningen de finale zou halen”, zegt Bas. Na de loting wordt duidelijk dat de ploeg het op moet nemen tegen Excelsior, de zwakste van de nog vier deelnemers in het toernooi. Daardoor stijgt de cupkoorts nog meer. En komt de uitspraak van Bas om op de trekker naar Rotterdam te gaan weer vol in de aandacht.
Direct nadat FC Groningen met 3-0 Excelsior verslaat staat de telefoon van Bas roodgloeiend. “Ik werd voortdurend gebeld door mensen die vroegen of ze mee konden doen. We hadden meer dan honderd aanmeldingen binnen.”
Stemmen
De verkiezing Voetbalboek van het Jaar is een publieksprijs. Een Staantribune-jury heeft vijftien boeken geselecteerd waarop men kan stemmen. Stemmen kan hier!
Cupkoorts – De bekerwinst van FC Groningen is geschreven door Robert Visscher. Het boek is onder meer verkrijgbaar via Bol.com.