Concordia, Club Luik, Preston North End, FC Barcelona, Genoa, VfB Leipzig. Een handig lijstje voor een pubquiz, want dit zijn de clubs die als eerste de landstitel wonnen in Nederland, België, Engeland, Spanje, Italië en Duitsland. Maar die laatste is discutabel voor sommige mensen, want nog altijd claimt Viktoria Berlin de eerste Duitse landskampioen te zijn.
De finale in 1894 werd echter nooit gespeeld, omdat tegenstander FC Hanau geen geld had om de trip te maken. Daardoor werd niemand landskampioen, al kon Viktoria daar weinig aan doen. Daarom werd in 2007, 113 jaar na dato, een rematch gespeeld – compleet met een zware leren bal uit de negentiende eeuw. In Hanau bleef het 1-1, maar Viktoria won in Berlijn met 3-0.
Dubieus
Het is misschien wat dubieus, maar de club vindt echt dat het recht heeft op deze titel en daarmee de eerste kampioen van Duitsland is. Officieel telt die titel overigens niet mee. Volgens de DFB heeft Viktoria maar twee in plaats van drie titels gewonnen.
Viktoria Berlin is een van de oude knarren van het Duitse voetbal. De club werd op 6 juni 1889, 55 jaar voordat Werner Pluskat zich een hoedje schrok in een bunker op een strand in Normandië, opgericht onder de zeer korte naam Berliner Thorball- und Fußballclub Viktoria von 1889. In de volksmond werd de club overigens gewoon Viktoria genoemd.
Het werd vijf keer op rij kampioen van Berlijn in de negentiende eeuw. In 1903 werd besloten dat de regionale kampioenen tegen elkaar zouden spelen om de landstitel. De eerste werd gewonnen door het al eerder gememoreerde VfB Leipzig. Viktoria Berlin stond in de finales van 1907, 1908, 1909 en 1911 en won er daar twee van (in 1908 en 1911). Het was in die periode de absolute topclub van Duitsland. In Berlijn bleef het nog een tijdje de sterkste club totdat Hertha in de jaren twintig Viktoria van de troon
stootte.
De titels werden zeldzamer. Pas in 1934 werd Viktoria weer de sterkste van Berlijn. Hoe langer de nazi’s aan de macht waren, hoe slechter het ging met Viktoria. Bij de club waren ze dan ook niet rouwig dat het tijdperk van Adolf en zijn maten in 1945 over was. In de jaren vijftig begon een nieuwe bloeiperiode. Tennis Borussia groeide uit tot de sterkste club van de stad, maar toch slaagde Viktoria erin om in 1955 en 1956 de titel van Berlijn te pakken.
Op landelijk niveau had de club weinig te zoeken. Het eerste jaar werden alle zes de wedstrijden in de kampioenscompetitie verloren en het tweede jaar ging het niet veel beter met twee gelijke spelen en vier nederlagen. Daarna werd de club een middenmoter. Voor een plek in de Bundesliga kwam het niet in aanmerking en langzaam zakte de club steeds verder weg.
Eind jaren zeventig, begin jaren tachtig was er even een opleving toen de club weer op het derde niveau terechtkwam, maar meestal speelde het ver daaronder. In de zesde, zevende en achtste liga’s was Viktoria geen vreemd gezicht.
Nieuw decennium
Pas in het begin van dit decennium kwam er verandering in. In 2011 werd de Berlin-Liga gewonnen en twee jaar later de Oberliga. Eindelijk was Viktoria weer een beetje op niveau. Meteen werden grote plannen gesmeed. In Lichterfelder FC werd een goede fusiepartner gevonden en tijdens de persconferentie werd geroepen dat de nieuwe club moest uitgroeien tot de derde club van Berlijn na Hertha en Union.
Eigenlijk was het niet echt een fusie, want in de praktijk werd Lichterfelder gewoon opgeslokt, al is de officiële clubnaam wel iets aangepast. Het is nu FC Viktoria 1889 Berlin in plaats van BFC Viktoria 1889, maar nog altijd zegt iedereengewoon Viktoria. Alleen had Lichterfelder iets wat het oude Viktoria wel interessant vond, namelijk Stadion Lichterfelde. Een historisch stadion waar veel meer mensen in konden dan in dat van henzelf.
Beide clubs hadden een grote jeugdafdeling en sinds de fusie is het qua voetballende leden de grootste club van Duitsland. Op de website en het Twitter-account staat dan ook Deutschlands größte Fußballfamilie te lezen. Daar zie je ook dat Viktoria de titel van 1894 gewoon meetelt. Duitse voetbalautisten gaan iedere keer kapot als ze dat zien en dat is wel mooi.
Berliner Pokal
Al met al is Viktoria een interessante club. In april besloot ik een paar dagen voor dit boek naar Berlijn te gaan. De belangrijkste reden was omdat Viktoria twee keer tegen BFC Dynamo speelde. De eerste wedstrijd was bij Dynamo voor een plekje in de finale van de Berliner Pokal waarna enkele dagen later een competitiewedstrijd op het programma stond bij Viktoria.
Op die eerste wedstrijd kom ik later nog terug in het hoofdstuk over BFC Dynamo, maar ik zal alvast de onmenselijke spanning weghalen door te zeggen dat Viktoria daar met 1-2 won en naar de finale ging. Ik hoop niet dat ik het nu voor veel mensen verpest heb.
Een paar dagen later is er een competitiewedstrijd tussen beide clubs in Stadion Lichterfelde. Ik ben al vier uur voor de wedstrijd in de wijk, want ik heb afgesproken met technisch directeur Rocco Teichmann. Lopend door de buurt vallen de vele politiewagens mij op. Dynamo heeft nog altijd een grote reputatie in Duitsland, zoals ik ook bij de wedstrijd tegen Blau-Weiss zag.
De agenten zijn overigens de enige aanwijzing dat hier een wedstrijd gespeeld gaat worden, want de wijk straalt allesbehalve voetbal uit. Overal staan nette huizen, er is een klein ziekenhuis en ik loop langs een balletschool. Pas als ik de buurt ben doorgelopen zie ik een gebouw met het logo van Viktoria en verderop ligt het stadion.
Zenuwachtig
Bij de ingang staan zenuwachtige stewards. Zij vrezen de komst van Dynamo en vragen of ik soms fan van die club ben. Als ik vertel dat ik hier ben voor een interview met Rocco Teichmann, worden ze wat rustiger. Oké, ik ben een paar daar geleden ook bekogeld en bespuugd door de supporters van Dynamo, maar de stress die hier heerst is wel wat overdreven. Teichmann zelf is ook vrij relaxed als ik hem ontmoet. Ik herken hem van een paar dagen eerder, toen ik toevallig naast hem stond.
Teichmann begon zijn carrière bij Energie Cottbus en eindigde bij Berliner AK. In de tussentijd studeerde hij economie en leek hij voorbestemd om in het bankwezen te gaan werken. Het voetbal bleef echter trekken en in 2014 werd hij technisch directeur bij Berliner AK en sinds een paar jaar zit hij bij Viktoria Berlin. Een paar maanden eerder heeft hij een grote crisis moeten oplossen, toen een Chinese investeringsgroep ineens niet bleek te betalen. Viktoria Berlin stevende rechtstreeks op een faillissement af, maar het lukte Teichmann om de club te redden. Uiteindelijk kwam Viktoria er met negen strafpunten nog goed vanaf.
Timo Gebhart
In het kantoor van Teichmann hangt een bord met de opstelling. Eén naam valt mij op, namelijk die van Timo Gebhart. Die ken ik nog wel van VfB Stuttgart. Ik vraag aan Teichmann voor de zekerheid of het dezelfde speler is en dat wordt bevestigd. “Jazeker, Timo is onze leider in het veld. Nadat wij in januari bijna failliet gingen, vertrokken veel spelers. We stonden ondanks die negen verliespunten toch nog redelijk veilig, maar voor de zekerheid moesten we een ervaren speler hebben. Hij zat al een halfjaar zonder club en wilde graag voor ons komen spelen.”
“Ons plan is om zoveel mogelijk jeugdspelers in het eerste te krijgen, maar je hebt altijd spelers van buitenaf nodig waar zij zich aan kunnen optrekken. Op het moment zitten in de selectie zeven spelers uit onze opleiding, maar dat moeten er meer worden. We zijn de Duitse club met de meeste jeugdspelers dus daar moeten er meer van doorstromen. Dat is ook gezonder voor de club op langere termijn.”
Ik vraag aan Teichmann hoe het gelukt is om Gebhart aan te trekken zonder geld, maar het blijkt dat investeerders in het gat van de Chinezen zijn gesprongen. Teichmann: “Toen de Chinezen niet over de brug kwamen, zag het er heel slecht uit. De Regionalliga mag dan wel slechts het vierde niveau zijn, bijna iedere club heeft alleen maar profvoetballers onder contract staan. Daarbij moet je niet aan gigantische bedragen denken, maar als je zuinig leeft kun je er als speler best van rondkomen.”
“Bij Viktoria wordt ook overdag getraind: één keer in de vroege middag en één keer in de namiddag. Om in deze divisie te spelen heb je een spelersbudget van ongeveer één miljoen euro nodig. Dat lukt nooit met alleen kleine sponsors en de recette, je hebt dus bijna wel of een suikeroom of investeerders nodig. Momenteel hebben we enkele Duitse investeerders die in het gat van de Chinezen zijn gesprongen.”
Sponsors
“Veel mensen denken dat Berlijn een makkelijke stad is om sponsors te vinden, maar het is juist verschrikkelijk moeilijk. In Cottbus is bijvoorbeeld iedereen voor Energie. Een bedrijf uit die stad zal daarom de club steunen, want er is geen alternatief. Dat is hier anders. Er zijn weinig écht Berlijnse bedrijven en daarnaast gaan zij natuurlijk eerder naar Hertha of Union. Wel vinden veel mensen dat er plek is voor een derde grote club in de stad en dat was de reden dat die Chinezen zijn ingestapt.”
Teichmann zelf gelooft overigens niet in die derde grote club. In ieder geval niet op dit moment. “Na de fusie is Viktoria er wel op vooruitgegaan qua locatie. Dit is een mooi stadionnetje, dat zul je straks wel zien. Maar je kunt er heel weinig mee. Het is van de gemeente en daarnaast heeft het een monumentale status. Verbouwen gaat dus niet zomaar. Eerlijk gezegd is dat momenteel ook niet nodig. Wij hebben weinig supporters, al is het wel wat aan het groeien. Viktoria is een echte familieclub.
Bij Dynamo heb je bijvoorbeeld hooligans en ultras, die hebben wij niet. Al zijn nu vijf man begonnen met een ultragroep, maar dat is nog niet echt serieus te nemen. We moeten onze supportersschare nog helemaal opbouwen, want zowel Viktoria als Lichtenfelder hadden niet veel fans. En hoe doe je dat? Door successen te boeken. Bijvoorbeeld door te promoveren naar de 3. Liga. Wij zitten nu één divisie te laag om voetbalfans aan te spreken.”
“Wat ook kan helpen is een goede reeks wedstrijden in de DFB-Pokal. Ik heb met Berliner AK eens tegen Hoffenheim gespeeld. Wij wonnen met 4-0 en ineens sprak iedereen over BAK. Daarom was die winst afgelopen woensdag zo belangrijk. Als we de finale winnen van TeBe stromen we door naar het hoofdtoernooi. Wij krijgen altijd een thuiswedstrijd, al zal die niet hier worden gespeeld maar in het Olympiastadion of het Friedrich-Ludwig-Jahn-Sportpark. Maar als het bijvoorbeeld Bayern of Dortmund wordt, hebben we volle bak.”
Fans
Het is nog maar twee uur voor de wedstrijd en Teichmann moet zich helaas verontschuldigen. Ik ga nog even de wijk in en eet daar een broodje voordat ik weer naar het stadion ga. Er is nu nog meer politie dan eerder. Bij de ingang zorgt mijn rugzak voor totale paniek, totdat ik de perskaart trek. Uiteindelijk komen 455 man op deze wedstrijd af met ongeveer evenveel uit- als thuissupporters, maar qua politie is dit net de derby van Belgrado.
Dynamo heeft een hoop schroot meegenomen
Volgens mij moet er nog een budget worden opgemaakt. Dynamo heeft een hoop schroot meegenomen. Veel boze koppen en een aantal figuren die Mein Kampf een goed boek vinden. Ik zie de vijf ultras van Viktoria, maar die knijpen ‘m als een oude dief en gaan wat verder weg van de twee hekken staan die de twee supportersgroepen uit elkaar houden. Als het ooit oorlog wordt, zou ik niet bij deze ultras gaan onderduiken.
De hoofdtribune van Stadion Lichtenfelde is echt een plaatje. Jammer van de vreselijke sintelbaan, maar voor de rest is er weinig mis mee. De wedstrijd is net zoals woensdag in evenwicht. Dit keer wint Dynamo, maar wat zouden ze het daar graag andersom hebben gezien. Uiteindelijk wordt Viktoria aan het eind van het seizoen elfde en Dynamo twaalfde, maar belangrijker voor Viktoria is dat het de Berliner Landespokal wint. TeBe wordt met 1-0 verslagen. Helaas voor Teichmann rolt er niet de gehoopte grote tegenstander uit, maar Arminia Bielefeld. Geen kassa voor Viktoria Berlin.
Dit is een hoofstuk uit het boek Voetbalstad Berlijn, dat in december 2019 verscheen. Dit seizoen is Viktoria Berlin naar de 3. Liga gepromoveerd, maar het stadion voldoet helaas niet. Vandaar dat het zeer waarschijnlijk gaat uitwijken naar het gigantische Olympiastadion, waar ook Hertha BSC speelt.
Voetbalstad Berlijn is uiteraard te koop in onze webshop, maar ook verkrijgbaar als welkomstcadeau bij een abonnement op Staantribune.
