West Bromwich Albion was vroeger een grote club. Eind jaren zeventig hadden The Baggies zelfs kans om landskampioen te worden. Dit onder aanvoering van The Three Degrees, die niet alleen op sportief vlak voor een revolutie zorgden op de Engelse velden.
In Nederland zal bijna iedereen bij de naam ‘The Three Degrees’ meteen denken aan de popgroep, die in de jaren zeventig grote hits had met Dirty Ol’ Man en When Will I See You Again. In Engeland denken de oudere voetballiefhebbers niet meteen aan deze donkere zangeressen, maar aan het trio van West Brom dat eind jaren zeventig een sensatie was op de Engelse velden.
Laurie Cunningham, Cyrille Regis en Brendan Batson werden door hun manager Ron Atkinson – heel politiek incorrect – vernoemd naar de zangeressen, omdat ze ook met z’n drieën waren en een donkere huidskleur hadden. Niet alleen daardoor vielen ze op, maar ze konden ook uitstekend voetballen. Bijna lukte het ze om met West Bromwich Albion landskampioen te worden. Bijna, maar niet helemaal. Toch hebben ze veel betekend voor de huidige generatie donkere voetballers en veel barrières omver geworpen.
Uit eigen zak betalen
In mei 1977 zag WBA-manager Ronnie Allen ene Cyrille Regis – geboren in Frans-Guyana en negentien jaar op dat moment – spelen voor amateurclub Hayes uit Londen. Hij was meteen overtuigd van zijn kwaliteiten en vroeg het bestuur om hem te kopen. Maar het bestuur van West Bromwich weigerde. Ook al was de transfersom slechts vijfduizend pond, zij wilden niet dat er een amateurvoetballer werd aangetrokken, want dat paste niet bij de ambities van de club.
Allen was echter zo overtuigd dat hij aanbood de speler uit eigen zak te betalen. Als Regis een succes zou blijken, zou hij zijn geld terugkrijgen en anders had hij pech gehad. Toen Regis zeven jaar later naar Coventry vertrok, bleek dat Allen het goed had gezien. Regis groeide uit tot Engels international en maakte in die zeven jaar 112 goals. Knap voor een speler die vooral een grote targetman was en andere voetballers beter liet spelen.
Mes
Een paar dagen na de aankoop van Regis, werd Laurie Cunningham van Leyton Orient gehaald. Een maand ervoor had Cunningham een U21-wedstrijd gespeeld voor Engeland, iets dat het hele land op z’n kop had gezet. Cunningham was namelijk de eerste donkere speler die Engeland vertegenwoordigde. Bij Millwall werd dit niet met gejuich ontvangen. Toen Leyton tegen die club speelde, werd er een mes vanaf de tribune naar Cunningham gegooid met mededeling dat “de neger moest oprotten”.
Cunningham was – net als Regis – een ware sensatie. Twee jaar later werd hij de eerste Engelse speler die door Real Madrid werd gekocht. Ook zou hij de eerste donkere speler zijn die een officiële interland voor Engeland speelde, al speelde Viv Anderson zes maanden eerder al wel een vriendschappelijk duel voor de Engelsen. Cunningham belandde dan ook terecht in de Hall of Fame van WBA.
Unicum
In 1978 werd een jonge Ron Atkinson manager van West Brom. Hij had bij Cambridge United wonderen verricht en mocht dat nu bij WBA herhalen. Een van zijn eerste acties was om zijn back mee te nemen uit Cambridge: Brendan Batson. Batson was daarmee de derde donkere speler bij West Brom en dat was een unicum in het Engelse voetbal.
Eind jaren zeventig waren de foute figuren van het National Front (“Ain’t no Black in the Union Jack”) actief aan het werven bij verschillende stadions en de tribunes van Stamford Bridge en Upton Park stonden vol met dit soort figuren. Bij Chelsea werden doelpunten van Paul Cannonville (de eerste donkere speler bij die club) niet eens meegeteld door een deel van de aanhang.
Hij werd door zijn eigen fans uitgefloten en kreeg oerwoudgeluiden naar zijn hoofd. Je kunt wel nagaan wat de Chelsea-aanhang deed als er een vijandelijke club op bezoek kwam met niet één, niet twee, maar drie donkere spelers.
Kogel
Ook buiten het veld hadden de spelers veel last van racisme. Cyrille Regis werd geselecteerd voor het Engelse elftal en dat trokken sommige mensen niet. Binnen een paar dagen kreeg Regis post van een nazi: een envelop met daarin een kogel. Op het begeleidende briefje stond dat Regis deze kogel in zijn knie kon verwachten als hij het waagde Wembley te betreden in zijn Engeland-shirt.
Ook het spreekkoor “Nigger, Nigger, Nigger, Lick my Boots” was veel te horen als West Brom een uitwedstrijd speelde en een van de drie spelers aan de bal was. Dankzij de drie voetballers werd The Hawthorns ineens een bastion van rust. Hoewel ze daar voorheen ook niet vies waren van een oerwoudgeluid meer of minder, werden die niet meer in het stadion van West Bromwich gehoord nadat The Three Degrees waren doorgebroken.
Veldverwarming
In 1979 had West Brom achteraf gezien kampioen kunnen en misschien wel moeten worden. Van oktober tot aan februari was de ploeg ongeslagen. Volgens veel media was West Brom op dat moment de best voetballende ploeg van Europa. Geen gekke conclusie, want Engelse clubs wonnen op dat moment zowat ieder jaar de Europa Cup I en WBA was veruit de sterkste club op dat moment.
Ze staken maandenlang ver boven de rest uit, maar uiteindelijk zorgden de kleine selectie en het grote aantal inhaalwedstrijden ervoor dat West Brom geen kampioen werd. Concurrent Liverpool had daar geen last van, want Anfield had – in tegenstelling tot The Hawthorns – wel veldverwarming en daar konden de wedstrijden gewoon worden gespeeld. Op de laatste speeldag werd zelfs de tweede plaats nog afgegeven aan het Nottingham Forest van Brian Clough .
El Negro
Aan het eind van het seizoen was het afgelopen met The Three Degrees. Cunningham had zoveel indruk gemaakt, vooral in een Europese wedstrijd tegen Valencia, dat Real Madrid hem voor het destijds astronomische bedrag van 950.000 pond kocht. In zijn eerste jaar was Cunningham een sensatie en won hij als onbetwiste basisspeler de titel en de beker met de Madrilenen.
Daarna ging het door blessures bergafwaarts met zijn loopbaan. Het zorgde er ook voor dat hij uiteindelijk slechts zes interlands zou spelen. Ook in Spanje had hij veel last van racisme. Zijn bijnaam was El Negro. Vooral in provinciesteden als Zaragoza werd hij niet gepruimd als hij met Real op bezoek kwam. In de morgen van 15 juli 1989 kwam het leven van Cunningham ten eind, toen hij met zijn auto in de buitenwijken van Madrid een dodelijk ongeluk kreeg. Hij werd slechts 33 jaar.
Brendan Batson, als back de minst opvallende van de drie, zou uiteindelijk tot 172 wedstrijden voor The Baggies komen. Blessures maakten een einde aan zijn carrière in 1982. Hij kwam als enige van de drie nooit uit voor Engeland, hoewel hij wel drie B-interlands speelde.
Boek
Als voetballer heeft Cyrille Regis het eigenlijk het verst geschopt. De ijzersterke aanvaller heeft dan wel nooit voor Real Madrid gespeeld, maar zeven jaar WBA (112 goals) werden gevolgd door zeven jaar Coventry (62 goals). Bij die laatste club was hij een van de belangrijkste spelers van het team dat in 1987 de FA Cup won. Het is de enige hoofdprijs die Coventry City in zijn historie heeft behaald.
Samen met Keith Houchen vormde Regis een dodelijk duo in de aanval. Op zijn 33ste verliet hij Coventry voor twee avonturen bij de grote rivalen van zijn West Brom: Aston Villa (twee jaar) en Wolves (een jaar). Zelfs hierna wilde Regis van geen stoppen weten en na een jaartje Wycombe, sloot hij zijn carrière af bij Chester City. Een 2-1 overwinning tegen Doncaster was zijn laatste potje. Ook schreef hij een boek over zijn belevenissen.
Legacy van The Three Degrees
De legacy van The Three Degrees bedraagt veel meer dan alleen de prestaties op het veld. De drie hebben ervoor gezorgd dat voor veel donkere spelers een carrière in het voetbal een mogelijkheid werd. Dion Dublin zag in zijn jeugd The Three Degrees spelen en besefte dat óók hij voetballer kon worden.
De cultheld van onder meer Aston Villa en Coventry: “Ze waren echte voorbeelden voor mij. Ik kom zelf ook uit de Midlands en ons donkere spelers werd altijd voorgehouden dat we maar beter iets met atletiek konden gaan doen. Voor voetbal waren we niet gemaakt. Want we zouden te frivool zijn en niet tegen het koude klimaat in de winter kunnen. Cunningham, Batson en Regis hebben laten zien dat het onzin was en hebben mij gemotiveerd om profvoetballer te worden.”
Ook voor andere sterren uit de jaren tachtig waren de drie een voorbeeld. Ian Wright, de ex-spits van Arsenal: “Zij hebben echt barrières voor ons doorbroken. Daarvoor ben ik ze nog steeds dankbaar. Ik denk dat ook mede dankzij hen nu twintig procent van de voetballers in het profvoetbal donker is. Zij hebben ons het zelfvertrouwen gegeven dat we het ook konden maken in de destijds harde voetballerij.”
Foto: Pro Shots/SIPA USA