Vorige week stond de Tyne – Wear Derby weer op het programma. Waar de derby van Sheffield tussen Sheffield FC en Hallam de oudste is op voetbalvlak, is Sunderland – Newcastle United de oudste stedenrivaliteit van Engeland. In beide steden haten ze elkaar al sinds 1609 en de oorzaak daarvan ligt onder de grond: steenkool.
“Bringing coal to Newcastle” is de Engelse variant op ons gezegde “water naar de zee dragen”. In Noordoost-Engeland stikte het namelijk van de steenkool. De steenkoolvelden van Northumberland (rondom Newcastle) en Durham (rond Sunderland) behoorden tot de grootste ter wereld. In het begin van de zeventiende eeuw was Newcastle daardoor een rijke stad, maar het was niet genoeg voor de lokale handelaren, wiens zakken nog voller moesten.
Belasting voor Sunderland
In 1609 besloten ze daarom bij koning James I te gaan klagen over Sunderland. Ze vonden dat zij zoveel belasting afdroegen aan de koning dat daar wel een beloning tegenover moest staan. James I was het daarmee eens en dwong de kooplieden uit Sunderland een bepaald percentage van de winst aan Newcastle af te staan.
In Sunderland, dat veel minder kool transporteerde dan Newcastle, werden ze gek. De Newcastle Company of Merchant Adventurers was al een van de grootste bedrijven ter wereld en nu wilden ze nog meer. Maar tegen de koning kon je weinig doen en tandenknarsend werd ieder jaar een hoog bedrag overgemaakt aan Newcastle.
Bijna de rijkste van Engeland
In 1635 was Newcastle na Londen en Bristol de rijkste stad van Engeland. Het enige nadeel van Newcastle was de afgelegen, noordelijke ligging, niet ver van de grens met Schotland. De Schotten wisten ook dat in Newcastle veel geld te halen was en toen ze in 1640 Engeland binnenvielen, werd Newcastle bezet.
Ondertussen was Charles I de nieuwe koning van Engeland. In 1629 had hij het parlement naar huis gestuurd, maar dat moest hij weer bijeenroepen in 1640 om de crisis bij Newcastle op te lossen. De Schotten wilden namelijk wel weg, maar eisten een flinke oprotpremie.
Oorlog tussen de Roundheads en de Royalists
Die kregen ze, maar nu had Charles I een nieuw probleem en dat was het parlement. De sfeer raakte steeds meer verziekt en in november 1642 was het land in oorlog. Een burgeroorlog tussen aanhangers van de koning en aanhangers van het parlement.
De oorlog zou, met enkele onderbrekingen, van 1642 tot en met 1651 duren. De Roundheads van het parlement tegenover de Royalists. Overal in het land werd de oorlog uitgevochten. Uiteraard stond Newcastle aan de kant van de koning. Sunderland koos daarom automatisch voor het parlement.
Battle of Boldon Hill
In 1644 vond de eerste echte Tyne – Wear Derby plaats, toen tijdens de Battle of Boldon Hill de troepen uit Newcastle (en een leger uit Durham) en Sunderland (ondersteund door een Schots leger) tegenover elkaar stonden. Sunderland won deze eerste derby en Newcastle werd bezet. De gunstige belastingtarieven voor Newcastle verdwenen en Sunderland hoefde niets meer aan de kooplieden van Newcastle te betalen.
Uiteindelijk won het parlement de oorlog en kon Sunderland uitgroeien tot een rijke stad. In 1660 was dat weer over. Er kwam weer een koning aan de macht en Newcastle werd beloond met allerlei voordelen, terwijl Sunderland restricties kreeg opgelegd. In 1688 werd het wéér oorlog, iets waar Engelsen duidelijk niet vies van zijn. In de strijd tussen de Stuarts en de Hanovers kozen Sunderland (Stuarts) en Newcastle (Hanovers) natuurlijk weer ieder een andere kant. De Hanovers (die zich tegenwoordig de Windsors noemen) wonnen en Newcastle behield zijn privileges.
Haat en nijd
Doordat de Windsors niet meer van de troon zijn verjaagd, bleef in het noordoosten alles bij het oude. Newcastle is de grootmacht in de regio en Sunderland speelt de tweede viool. Daardoor is het al eeuwen haat en nijd tussen beide steden. In Sunderland hebben ze nog altijd het gevoel door de overheid te worden achtergesteld ten opzichte van Newcastle.
Beide steden zijn ongeveer even groot, maar in Newcastle is veel meer te doen. Het vliegveld ligt in Newcastle en de cruiseschepen komen ook aan in de Tyne. Verder betalen de inwoners van Sunderland belasting voor de Tyne and Wear Metro, terwijl de meeste stations in Newcastle liggen. Het feit dat iedereen “Tyne and Wear” zegt, zit de bewoners van Sunderland zelfs dwars. In Sunderland zeggen ze niet voor niets “Wear and Tyne”.
Prijzen onder een dikke laag stof
Omdat Sunderland het als stad aflegt tegen Newcastle, is het belangrijk om op voetbalgebied de grootste te zijn. Qua prijzen ontlopen Sunderland en Newcastle United elkaar niet zo veel. Sunderland werd zes keer kampioen en won twee keer de FA Cup. Newcastle United pakte vier keer de titel, maar won weer zes keer de FA Cup. Ook won Newcastle United in 1959 de voorloper van de Europa League.
Op vrijwel al deze titels ligt echter een dikke laag stof. Ze werden bijna allemaal rond de eeuwwisseling behaald en dan bedoel ik niet die van 24 jaar geleden. De laatste FA Cup van Sunderland dateert uit 1973, toen verrassend van toenmalige grootmacht Leeds United werd gewonnen. Daarmee kunnen The Black Cats Newcastle United aftroeven, dat in 1959 voor het laatst een prijs won.
Het ‘debiele neefje’ Middlesbrough
Het blijft gek dat twee clubs met zo’n grote achterban en potentieel de laatste vijftig jaar niets meer hebben gewonnen. Dit terwijl de derde club uit het noordoosten daar wel in slaagde. Middlesbrough wordt door de supporters van Newcastle United en Sunderland vaak gezien als het debiele neefje, maar won in 2004 nog wel de League Cup en stond twee jaar later in Eindhoven in de finale van de UEFA Cup.
Daarom wijzen ze in Sunderland en Newcastle graag naar het verleden. Bij The Black Cats van Sunderland hebben ze het graag over de jaren negentig van de negentiende eeuw. Toen werd hun team driemaal kampioen en kreeg het de bijnaam Team of all Talents, vanwege het fantastische spelersmateriaal. Geen club in Engeland trok zo veel publiek als Sunderland en in 1898 verhuisde de club naar Roker Park.
Roker Park
Er waren successen in die beginjaren op Roker Park, maar het stadion had ook een kwalijke reputatie. De fans van Sunderland, vooral havenarbeiders, mijnwerkers en industriearbeiders, waren niet woke. De spelers van de tegenstander werden bekogeld met stenen, men wilde een scheidsrechter lynchen die tegen de club had gefloten (uiteindelijk lukte het om hem uit het stadion te smokkelen door hem te verkleden als politieagent) en er waren regelmatig pitch invasions. Bij een van die veldbestormingen werd een politiepaard, dat was ingezet om de fans van het veld af te krijgen, neergestoken.
Qua sfeer is de meest legendarische wedstrijd een FA Cup-pot uit 1973. Nee, niet de finale zelf, maar eerder in het toernooi. Sunderland speelde tegen Manchester City in de FA Cup, wat toen nog dé grote hoofdprijs was. Het was een totaal gekkenhuis. Nadat Billy Hughes voor Sunderland scoorde, barstte er een gejuich uit dat negen (!) kilometer verderop nog werd gehoord.
Kabaal
Sunderland speelde niet in de hoogste divisie op dat moment, maar was dankzij het publiek onverslaanbaar. Francis Lee, die voor Manchester City speelde in die wedstrijd, was totaal verbijsterd over de sfeer en het kabaal dat de fans van Sunderland maakten: “You couldn’t hear yourself think out there. I’d never experienced anything like it.”
Ook Danny Blanchflower, de legendarische aanvaller van Tottenham Hotspur en Noord-Ierland, was iedere keer weer onder de indruk van de sfeer op Roker Park. In zijn biografie vertelde hij: “Nothing I have ever heard equalled the intensity of that wild roar at Roker Park.”
Ik zou zo duizend euro neerleggen om nog een keer zo’n potje op Roker Park mee te maken, maar helaas kan dat niet meer. Tegenwoordig moeten we het met het Stadium of Light doen, maar dat is ook niet verkeerd. Het is gebouwd op een oude steenkoolmijn en rondom het stadion zie je veel verwijzen naar het verleden.
Er staat nog een colliery wheel (waarmee vroeger de lift met de mijnwerkers naar boven werd gehaald), een grote Davy Lamp (de lamp die de mijnwerkers bij zich droegen) en er is een standbeeld van een Sunderlands mijnwerkersgezin. Dat soort dingen mag ik altijd graag zien en maakt het stadion toch wel bijzonder.
Reeks zeges Sunderland in Tyne – Wear Derby doorbroken
Vorige week zag ik mijn vijfde Tyne – Wear Derby (zag ‘m twee keer in ieder stadion) en nog nooit eerder verloor Sunderland. Die reeks is sinds de laatste editie doorbroken, want Newcastle United was veel te sterk. Uiteindelijk was de 0-3, met twee doelpunten van ex-Willem II’er Alexander Isak, niet eens geflatteerd. Qua sfeer was het, zeker voor de wedstrijd en in de eerste helft, wel echt een topper.
Sportief gezien is Newcastle United momenteel veel te sterk, maar het is te hopen dat The Black Cats snel weer in de Premier League gaan spelen, want grotere derby’s dan de Tyne Wear Derby zijn er niet veel in Engeland.
