Het is een aangename zondagmiddag in Berlijn. Waar het kwik een paar dagen eerder nog onder de nul dook, schijnt nu volop de zon en is het een graad of vijftien. Ik sta langs een veld waar het kunstgras meer op tapijt lijkt dan op gras. Er is een staantribune van drie treden hoog en dat is alles aan de Sportplatz an der Götzstrasse. Meer is ook niet nodig, want er staan hier hooguit dertig man naar de wedstrijd van BFC Germania 1888 te kijken.
Gek genoeg zijn er wel vier zenuwachtige vinckers die elkaar proberen af te troeven met aantallen en lijsten. Het zijn twee Noren, een Engelsman en een Duitser. Op het eerste oog is het vreemd dat zij hier staan. In Berlijn zijn veel interessantere complexen te vinden. Voor het niveau zijn ze hier ook niet, want de Kreisliga B is het tiende niveau in Duitsland en dat is te zien. Het voetbal doet pijn aan de ogen. Toch is er één belangrijke reden waarom de vinckers, en ook ik, hier staan. De thuisploeg is namelijk BFC Germania 1888. Het is de oudste nog bestaande voetbalclub van Duitsland.
Nazi’s vinden het ook mooi, al is het alleen maar vanwege het logo
Niet alleen bij groundhoppers past deze club in het straatje. Nazi’s vinden het ook mooi, al is het alleen maar vanwege het logo. In het midden is een zwart-rood-witte vlag (de favoriete kleuren van Adolf) te zien. Het woord Germania ontbreekt ook niet en om het helemaal af te maken, is er het jaartal 1888. Zowel 18 (Adolf Hitler) als 88 (Heil Hitler) zijn populaire getallen in nazikringen. Maar nazi’s zie ik hier niet. Wel Calimero-Turken.
Sperber Neukölln
Die zijn van tegenstander Sperber Neukölln, een klassieke Turkenclub. Veel misbaar, aanstellerij en agressie. Na een paar smerige overtredingen van de Neuköllner schopt een Germaniaspeler een buitenspeler van de tegenstander neer. Die rolt een paar meter door. Ik kijk meteen of ik ergens een sniper zie, want hij moet geraakt zijn door een kogel. Dat blijkt mee te vallen, want hij staat snel weer op en wil vechten. De spelers, begeleiders en supporters van Sperber stormen meteen het veld op om hem te helpen.
De scheidsrechter heeft geen zin in deze flauwekul en fluit meteen voor de rust. Hij waarschuwt de uitploeg dat bij een volgend incident de wedstrijd wordt gestaakt. Een van de supporters van Sperber duikt meteen in de slachtofferrol en zet de grootste mogelijk eierdop op. “Wij buitenlanders hebben het dan zeker weer gedaan? Het ligt altijd aan de buitenlanders!” schreeuwt hij een paar keer. De verdediger die de overtreding heeft gemaakt is overigens zwarter dan alle Neuköllner bij elkaar. Niet zo vreemd, want ongeveer zestig procent van het BFC Germania-elftal is van niet-Duitse komaf en de meesten zijn rijkelijk bedeeld met pigment.
Duitsheid
Als de oerleden dat wisten, zouden ze zich omdraaien in hun graf. De club was namelijk ooit een bolwerk van Duitsheid. BFC Germania werd op 15 april 1888 opgericht door de vier broers Paul, Max, Fritz en Walter Jestram. Er werden wat klasgenoten uitgenodigd en de club was een feit. Voetbal was destijds nog een onpopulaire ‘buitenlandse’ sport die vooral door Britten werd bedreven. De meeste conservatieve Duitsers moesten niets van deze on-Duitse sport hebben en riepen “Engländerei!” als het over voetbal ging.
Toch besloot BFC Germania, dat conservatieve leden had die wel van voetbal hielden, door te zetten. Er werden onderlinge wedstrijden gespeeld op het Tempelhofer Feld en langzaamaan verschenen meer voetbalclubs in Berlijn. In 1890 werd een voorloper van de Duitse voetbalbond opgericht en voor het eerst werd om een kampioenschap gespeeld. Germania won dat toernooi en werd daarmee de eerste onofficiële kampioen van Duitsland. Twee jaar later viel deze bond uit elkaar.
Wilhelminismus
Het probleem was – het zal eens niet zo zijn – de buitenlanders. De leden van Germania waren fanatieke aanhangers van het Wilhelminismus, een stroming die onder aanvoering van keizer Wilhelm II Duits nationalisme en militarisme promootte en conservatisme zag als een deugd. Germania wilde daarom absoluut niet dat Britse spelers werden toegelaten. Sterker nog, volgens hen moest iedereen die bij een voetbalclub betrokken was een Duitser zijn. Buitenlandse trainers of bestuurders moesten verboden worden. Andere clubs waren het niet met Germania eens en splitsten zich af.
Uiteindelijk sloot ook Germania zich bij deze nieuwe bond aan, want van alleen tegen nationalistische gekkies spelen werd de club niet beter. Het had daardoor wel een achterstand opgelopen en daarom werd Germania nooit een topclub, al had het wel een speler in het allereerste Duitse elftal. In 1908 speelde Duitsland uit tegen Zwitserland en Fritz Baumgarten, een mooie Germaanse naam, verdedigde het doel van de Duitsers. Dat bleek meteen het sportieve hoogtepunt te zijn voor de club.
Het lukte Germania niet eens om regelmatig in de hoogste divisie van Berlijn te spelen. Waar de club voetballend weinig potten kon breken, was het op nationalistisch vlak wel heel sterk. Hitler was amper aan de macht of BFC Germania had als eerste Duitse club alle Joodse leden geroyeerd. Zelfs mensen met een achternaam die alleen al Joods klonk, moesten vertrekken. In het jubileumboek van 1938, toen de club vijftig jaar bestond, werd dat nog eens trots benadrukt.
Het zal destijds ongetwijfeld flink wat deugpunten hebben opgeleverd van de nazi’s
Bijna failliet
Het zal destijds ongetwijfeld flink wat deugpunten hebben opgeleverd van de nazi’s, maar na 1945 bliezen ze bij Germania minder hoog van de toren. In latere jubileumboeken kun je zoeken wat je wil, maar je komt dit feit gek genoeg niet meer tegen. Na de Tweede Wereldoorlog bleef Germania een kleine, onsuccesvolle club die in de marge van het Berlijnse amateurvoetbal speelde. Totdat er rond de eeuwwisseling ineens een opmars kwam nadat een lokale zakenman flink wat geld in de club stopte.
Germania stootte door naar de vijfde divisie, speelde daar drie seizoenen en toen het geld op was, zakte de club weer weg en ging het bijna failliet. Jaar na jaar degradeerde de club, want het speelde met amateurs tegen semiprofs. Pas in 2010 – Germania was ondertussen aanbeland op het tiende niveau – stopten de degradaties. Sindsdien speelt BFC Germania daar. Een competitie met goedwillende amateurvoetballers waar niemand betaald krijgt. Na het echec met de geldschieter ligt de focus van Germania vooral op het uitbouwen van de club, en dat lukt aardig. Het heeft nu 280 leden en tien elftallen. Een sterke basis voor de toekomst.
Dit artikel over BFC Germania 1888 is een gedeelte uit het boek Voetbalstad Berlijn van Joris van de Wier, te koop in de Staantribune Webshop.