Nietsvermoedend liep ik in 2010 naar het stadion van St. Pauli en ineens zag ik ‘m staan. Een enorme betonnen bunker. Bijna veertig meter hoog. Een koud, grijs en kaal ding. Flakturm IV was de naam van dit monster in de Tweede Wereldoorlog, tegenwoordig de Hamburg Bunker genaamd. Vandaag de dag wordt op het dak een hotel gebouwd en daar kregen wij een rondleiding.
Wie wel eens bij St. Pauli is geweest kan de bunker bijna niet zijn ontgaan, al heeft Jeroen er bizar genoeg geen actieve herinnering aan. De Hamburg Bunker, zoals Flakturm IV tegenwoordig heet, ligt bijna naast het Millerntor-Stadion. Slechts twee voetbalvelden, Sportanlage Heiligengeistfeld Platz 1 en 2, scheiden de twee beroemde gebouwen.
Een bezoek aan deze bunker staat hoog op mijn verlanglijstje en gelukkig kan het geregeld met het hotel. Samen met Guido Neumann van Hamburg Tourismus worden we opgevangen door twee medewerkers van het Hard Rock Hotel, dat bovenop de Hamburg Bunker nog zes verdiepingen met 134 kamers aan het bouwen is.
Tweede Wereldoorlog
Doordat de werkzaamheden nog niet klaar zijn, moeten we een bouwhelm op. Ineens zien we eruit als ingenieurs. We krijgen verhalen te horen over de duistere geschiedenis van de bunker. Doordat Hamburg veel werd gebombardeerd was er behoefte aan schuilplekken. Flakturm IV moest tijdens bombardementen van de geallieerden bescherming bieden aan 18.000 mensen.
In 1942 werden meer dan duizend dwangarbeiders, voornamelijk uit de Sovjet-Unie, aan het werk gezet om het gevaarte te bouwen. Binnen een jaar was het klaar. Met muren van 3,5 meter gewapend beton was het onmogelijk om de bunker kapot te bombarderen. Bovenop het dak stond luchtafweergeschut, vandaar ook de naam Flakturm (Flugabwehrkanone).
Tijdens aanvallen was het totale paniek in St. Pauli dat vaak werd geraakt. Uiteindelijk was er plek voor 25.000 mensen, maar in de wijk woonden veel meer. De pechvogels moesten buiten blijven en een andere schuilplek zoeken. Ook binnen was het geen pretje, want door de grote chaos vielen mensen van de trap naar beneden. Een val die velen niet overleefden.
Andere bestemming
Na de oorlog waren de geallieerden van plan de bunker op te blazen, maar dat lukte niet. De enige manier waarop het kon, zou de hele buurt van de kaart vegen en dus bleef de Flakturm staan. Omdat het als schuilkelder niet meer nodig was, werd het een tv-studio van de NWDR. Door de enorm dikke muren was het perfect geluidsdicht. In 1950 werd de eerste tv-uitzending van Duitsland uitgezonden vanuit de bunker.
Later verscheen ook een nachtclub in de bunker, want zelfs snoeiharde klopgeestenmuziek komt niet door de muren heen. Daarnaast sprak de industriële, betonnen omgeving veel technoliefhebbers aan. Een jazzclub heeft er ook nog gezeten, maar voor die vreselijke “muziek” zijn zelfs betonnen muren van 3,5 meter niet dik genoeg. Ook werd er op de begane grond een grote sporthal geopend met een klimmuur.
Hard Rock Hotel op het dak
Het laatste project is nu in de eindfase beland en dat is het Hard Rock Hotel op het dak. Er zaten veel eisen aan het bouwen en een ervan is dat het groen moest zijn. De bunker zelf ziet er nu uit alsof hij een groen kapsel heeft gekregen en dat past wel bij de wijk St. Pauli. Het mooie aan dit hotel is dat het ook toegankelijk wordt voor de lokale bevolking. Zo komt er een trap buitenom de bunker waar helemaal naar boven kunt lopen. Daar is een openbare tuin en heb je een geweldig uitzicht over Hamburg en omgeving.
Een van de plekken die je dan kunt zien, is het Heiligengeistfeld. Dat is een enorm terrein naast de bunker en het stadion. Hier is tijdens het EK de grote fanzone waar plek is voor 50.000 mensen. De corteo van het Nederlands elftal zal waarschijnlijk hier ook starten om daarna naar de Reeperbahn te gaan. De organisatie is nog iets aan het verzinnen om daarna de supporters naar het Volksparkstadion te vervoeren, want dat is echt te ver lopen vanuit het centrum.
Artikel gaat verder onder de foto’s
