AZ reist vanavond af naar Selhurst Park voor de Conference League-wedstrijd tegen Crystal Palace. Het winnen van de FA Cup leverde de club uit Londen een ticket op voor de Europa League, maar de club werd door de UEFA teruggezet naar de Conference League. De investeringsgroep achter Palace heeft namelijk ook een belang in Olympique Lyon en beide clubs mogen daarom niet tegelijk in dezelfde Europese competitie uitkomen.

De plaatsing voor Europees voetbal leidde tot veel reacties, maar niet alleen over de beslissing van de UEFA. “Omdat Crystal Palace volgend seizoen in Europa speelt”, zegt een supporter op een fanforum, “komen er dus buitenlandse supporters naar Croydon… Moeten we van tevoren onze excuses aanbieden? Kogelvrije vesten uitdelen?” Hoewel deze opmerking met een flinke dosis Britse zelfspot is gemaakt, komt hij niet uit het niets. Zuid-Londen draagt al jaren een bedenkelijke reputatie met zich mee. Het is een gebied waar de criminaliteitscijfers structureel hoger liggen dan elders in het land.

Van gevangenis tot topscorer

Tussen de betonnen flatgebouwen staan kleine voetbalkooitjes waar kinderen na school heen trekken omdat er verder weinig te doen is in de wijk. Voor veel kinderen biedt Hillyfielders FC een toevluchtsoord: een geliefde club in Zuid-Londen, gevestigd op dertig hectare open gras, omringd door dikke bomen en tennisbanen.

Het bekendste product is Ian Wright. Wright speelde eind jaren zestig ook op deze velden. Dat was vóór Crystal Palace, vóór Arsenal en Engeland, vóór hij Arsenals topscorer aller tijden werd en in Highbury zijn shirt over zijn hoofd trok om ‘179 Just Done It’ te onthullen. “Ik heb nooit een wedstrijd verloren op Hilly Fields”, zei hij ooit.

Foto: PRO SHOTS / ProSportsImages

Wright groeide op in Brockley, in een gezin met weinig stabiliteit. Zijn vader was afwezig, zijn moeder worstelde, zijn stiefvader was gewelddadig. Op zijn veertiende verliet hij school, werkte vervolgens als stukadoor, trapte tegen muren met een tennisbal en werd herhaaldelijk afgewezen door profclubs. Het uitzitten van een korte gevangenisstraf werd een keerpunt. Hij barstte in tranen uit en beloofde God dat hij er alles aan zou doen om het als profvoetballer te maken. Crystal Palace bood hem twee jaar later, op 21-jarige leeftijd, alsnog de kans. In 1985 werd hij opgemerkt door manager Steve Coppell omdat hij “een volwassen amateurspeler zag die bleef presteren ondanks tegenslagen”.

De kooi als wapen

Caribische immigranten kwamen in de jaren zestig naar Zuid-Londen, op zoek naar werk in ziekenhuizen en bij de spoorwegen. Afrikaanse immigranten begonnen zich vanaf de jaren tachtig massaal in het stadsdeel te vestigen. Voor deze gemeenschappen werd Wright een rolmodel, omdat hij belichaamde waar veel kinderen van droomden: ontsnappen aan de harde realiteit van de straten en sociale achterstand door talent, doorzettingsvermogen en passie. Wright keerde regelmatig terug om jonge voetballers te inspireren door open te spreken over zijn jeugd, en door het belang van discipline, hard werken en hoop te benadrukken.

Achtentwintig jaar geleden richtte Steadman Scott in het hart van Zuid-Londen de Afewee Academy op. Kinderen leren er niet alleen voetballen, maar ook samenwerken, communiceren en durven dromen. De Academy laat, net als Wright, zien dat inzet en doorzettingsvermogen succes mogelijk maken, ongeacht afkomst of omgeving.

Het bekendste voorbeeld van het Afewee-pad is huidig Palace-speler Nathaniel Clyne. Scott ontdekte hem “in een gevaarlijk flatgebouw waar jongens met wapens rondlopen”. Clyne kreeg via Afewee een kans bij Crystal Palace, verruilde de straatkooien voor het profvoetbal en schopte het uiteindelijk tot Engels international. Zijn eerste interland werd gevierd als de vervulling van een droom van de hele gemeenschap. Scott legt uit: “Onze gemeenschap zit op het absolute dieptepunt. Kinderen van twaalf of dertien vernietigen zichzelf met wapens, drugs, alles. We moeten ze iets geven om van te dromen, want kinderen zonder hoop eindigen in bendes.”

Nathaniel Clyne zoent de gewonnen FA Cup. Foto: PRO SHOTS / Zuma Press

Rolmodel op straat

Crystal Palace reikt diep de wijken in en haalt nieuw talent van straat en veld. Het jeugdprogramma is een pijler in Zuid-Londen, bekend om een indrukwekkende reeks spelers uit het stadsdeel: vleugelspelers en backs die uitblinken in krappe ruimtes, zoals Wilfried Zaha, Nathaniel Clyne, Aaron Wan-Bissaka en Victor Moses. “Streetwise zijn helpt”, zegt Clyne. “Er zijn veel cages in Zuid-Londen, dat zijn krappe ruimtes die de ontwikkeling van spelers bevorderen.”

In 2010, na de overname door CPFC 2010, een groep supporters en investeerders die de club van faillissement redde, lanceerde Crystal Palace de campagne ‘South London and Proud’. Op billboards verschenen lokale talenten zoals Wilfried Zaha, die de band met de wijk moesten benadrukken. Na jaren in de Premier League bleef Zaha lokaal aanwezig, speelde hij in de zomer nog vijf-tegen-vijf met vrienden en reed hij over dezelfde straten waarop hij als kind naar het stadion fietste. In 2013, nog spelend voor Engeland, werd hem gevraagd naar zijn Ivoriaanse roots en zijn leven in Groot-Brittannië. Hij zei: “Ik zie mezelf meer als Londenaar dan iets anders.”

Muurschildering van Wilfried Zaha naast Selhurst Park. Foto: PRO SHOTS / PA Images

Eberechi Eze

Aan het begin van elke generatie presenteert Zuid-Londen een speler wiens identiteit buiten het veld de band met de aanhang versterkt. Ian Wright legde het fundament, gevolgd door Nathaniel Clyne en Wilfried Zaha, waarna Eberechi Eze, geboren in Greenwich, vijftien kilometer van Selhurst Park, het stokje overnam. “Er zijn mooie delen van Greenwich en minder mooie delen. Ik groeide op in een van de minder mooie delen”, verklaarde hij.

Eberechi Eze na de gewonnen FA Cup finale. Foto: PRO SHOTS / PA Images

Afgelopen zomer maakte Eze, op dezelfde leeftijd als Wright toen hij naar Arsenal vertrok, voor 69 miljoen euro de overstap naar de Gunners en werd zo de duurste speler ooit van Crystal Palace. “Ik denk dat elk jongetje in Londen weet dat je in de straatkooien het meest leert over voetbal. Dat heeft mij gevormd”, zegt hij. Toen hij Zaha zag spelen, wist hij: “Dat wil ik zijn, dat is het doel.” Zaha reageerde op Eze’s prestaties: “Het voelde alsof ik mezelf zag scoren…” En Wright erkende het symbool dat Eze is geworden: “Het traject van Eze is echt ongelooflijk… hij is een enorme inspiratie en een rolmodel.”

Nieuwe generatie

Hillyfielders FC bestaat nog steeds. Enkele jaren geleden verhuisde de club naar Honor Oak Park, maar de ziel van het oude Hilly Fields bleef er rondwaren. Huidig Palace-aanvaller Eddie Nketiah begon er ook, bijna veertig jaar nadat Wright er voor het eerst een overwinning vierde. Zoals zoveel jongens uit Zuid-Londen keek hij tegen Wright op, eerst vanaf de zijlijn, later als vriend. “We zijn vergelijkbaar opgegroeid, dus we kunnen ons met elkaar identificeren”, zei Nketiah. “Wanneer ik met iemand moet praten, is hij er altijd.”

Foto: PRO SHOTS / Zuma Press

Nketiah is nog altijd betrokken bij zijn oude club. De club toont video’s waarin hij de kinderen succes wenst voor de wedstrijden. Voor velen zal het waarschijnlijk de eerste keer zijn dat ze een profvoetballer ontmoeten. En zo begint de cyclus voor een nieuwe generatie opnieuw.