Binnen het fenomeen voetbalcultuur eisen jeugdvoetbalboeken hun eigen plaats op. Heel wat Nederlandse jongetjes (en meisjes) zijn opgegroeid met de verhalen van De AFC’ers, Snelle Jelle of Koen Kampioen. Wat is het geheim van een goed jeugdvoetbalboek? “Het samen-gevoel is heel belangrijk.”
Wat je in het begin veel zag, is dat de boeken een pedagogische inslag hadden. “De hoofdpersonen, of het nu om Eddy Lomans uit De AFC’ers of Roel Bontebal uit Om het Bruine Monster ging, waren jongens die eerlijkheid en goed gedrag hoog in het vaandel hadden staan”, zegt Joost Weemhoff, docent Nederlands aan het Zaanlands Lyceum en voormalig verzamelaar van jeugdvoetbalboeken (“Tien jaar terug heb ik heel veel boeken via Marktplaats verkocht, in een vlaag van opruimwoede”).
“Ze haalden best kattenkwaad uit, of gingen weleens met iemand op de vuist, maar per saldo bleef er toch een goed karakter over. Dat liet de auteur duidelijk terugkomen, bijvoorbeeld door de hoofdpersoon oude mensen te laten helpen. Of door hem geld te laten inzamelen voor zieke buurtkinderen. De betreffende jongen werd voor zijn goede gedrag meestal beloond, dan maakte hij het winnende doelpunt in de finale van een voetbaltoernooi. Het was ‘eind goed, al goed’ destijds en pas vanaf de jaren zeventig zie je dat schrijvers dat zwaar opvoedkundige randje zijn gaan weglaten.”
Snaaksche reekel, maakt waarachtig dat je wegkomt, enge pejas
Taalgebruik
Het taalgebruik in de genoemde jeugdboeken doet de docent smelten. Het wakkert de liefhebber in hem aan en is nog koddiger wanneer je er samen met anderen om kunt lachen. “Snaaksche reekel, maakt waarachtig dat je wegkomt, enge pejas”, klinkt het op een toon die associaties met het Polygoonjournaal teweegbrengt “Ja, prachtig natuurlijk. Het is op een hilarische manier oubollig. Het is me ontschoten in welk boek het staat, maar er staat me een passage voor de geest waarin een jonge voetballer op een veldje achter zijn ouderlijk huis een bal naar een geit gooit, die daar aangelijnd staat. ‘Toe Sik, doe er wat prachtigs mee’, zegt hij dan.”
“Op mijn website De Zaansche Spitsbroeders, die inmiddels niet meer in de lucht is, waren zulke passages terug te lezen, toen ik nog in de lucht was. Ik vond het grappig om ze erop te zetten en er waren wel liefhebbers die op de site keken. Ik ben ook eens gebeld door Radio 1 met de vraag of ik in een sportprogramma wilde komen vertellen over mijn afkeer van commerciële invloeden in het hedendaagse voetbal. Op mijn website had ik namelijk geschreven dat de arena’s (betaalmuntjes, red.) bij Ajax alleen gebruikt mochten worden om het skyboxpubliek het stadion uit te gooien. Ik ben toen niet op de uitnodiging ingegaan. Ik beheerde de website voor de lol en had helemaal de behoefte niet om in dat programma de verzuurde oude man uit te hangen.
Toen ik veel van mijn voetbalboeken voor een habbekrats aan iemand in Groningen had verkocht, ebde de belangstelling voor de website langzaam weg. Wie weet krijg ik weer eens de geest en blaas ik de boel weer nieuw leven in.”
Lees het hele artikel over jeugdvoetbalboeken in Staantribune #32, te bestellen in de webshop of verkrijgbaar bij een abonnement op Staantribune.
